Türk Mutfak Kültürünün Sağlıklı Beslenmeye Etkileri

Türk Mutfak Kültürünün Sağlıklı Beslenmeye Etkileri

Ülkenin gelişmişlik düzeyi, sosyoekonomik faktörler, eğitim seviyesi, kültürel yapı, dini inanışlar ve gelenekler, insanların beslenme alışkanlıkları üzerinde büyük bir etken oluşturmaktadır. Tarihte gerçekleşen çeşitli olaylar ve göçler Türk mutfağının zenginleşmesinde önemli bir etken olmuştur. Günümüz beslenme alışkanlıklarının da büyük çoğunluğunu Türk beslenme kültüründe yer alan geleneksel yiyecek ve içecekler oluşturmaktadır.

Türk mutfak kültüründe yöreden yöreye farklılık gösteren beslenme şekilleri; düğün, özel günler ve dini törenlerde yapılan geleneksel yemekler mutfağımızı daha da zenginleştirmiştir. En çok öne çıkan yiyecek ve içeceklerin başında buğday, tarhana, keşkek, aşure, bulgur, pekmez, kefir, kavurma, tereyağı, boza, kımız, yoğurt ve kahve gelmektedir. Ayrıca kebaplar, zeytinyağlılar, hamur işi ürünler, şerbetli tatlılar ve çok çeşitli baharatlarımız da mutfak kültürümüzde yer almaktadır. Geleneksel bu yiyecek-içeceklere farklı pişirme ve muhafaza teknikleri uygulanmasıyla da insanların beslenme alışkanlıkları değişime uğramıştır. Türk mutfak lezzetlerinde en çok fermantasyon, kavurma, tuzlama, kurutma, konserve, şekerleme ve tuzlama gibi besin saklama yöntemleri; kızartma, haşlama, ızgara ve fırınlama gibi pişirme teknikleri kullanılmaktadır. Yemekler genelde yağ, salça ve tuz kullanımıyla ya da tatlılar bol şerbetli olarak hazırlanır. Tabak porsiyonlarımız ise epeyce fazladır. Örneğin Türk kültüründe eve bir misafir geldiğinde evde ne var ne yoksa sofraya koyulur ve tabaklarda yemekler bol miktarda misafirlere sunulur. Genelde bu tür bir durumda sağlıklı beslenme olayı pek düşünülmez.

Günümüz beslenme alışkanlıkları arasında geleneksel gıdalar yer almasına karşın son yıllarda popülaritesi fazla olan Fastfood ve hazır gıda tüketimi kendini göstermektedir. Fastfood tüketimi hem ülkemizde hem de dünyada obezite oranını arttırmıştır. Bu obezite artışının farkında olunmasıyla beraber sağlıklı beslenmeye yönelim başlamıştır. Bu yönelim insanların ilgisini geçmişe yani geleneksel Türk mutfağı ürünleriyle ve teknikleriyle hazırlanmış tariflere çekmiştir.

Türk mutfak kültürü birçok özelliği ile sağlıklı beslenmeye uygunluk göstermektedir. En önemli iki özelliği vardır. Bu özelliklerden birincisi besin, malzeme ve hazırlama tekniklerinin oldukça çeşitli olmasıdır. Diğer önemli özelliği ise sağlıklı tabak modeli olarak adlandırdığımız yani tüm besin gruplarımızı (et-tavuk-kuru baklagil- yumurta grubu, süt ve süt ürünleri grubu, tahıl ve tahıl ürünleri grubu, meyve ve sebze grubu, yağ ve şeker grubu) içerisinde bulunduran tabağın Türk mutfağında fazlasıyla karşılanıyor olmasıdır. Mutfağımızın sağlıklı beslenmeye uygunluğunun yanı sıra maalesef ki sağlıksız ve yanlış uygulamaları da mevcuttur. Yanlış uygulamaların başında hazırlama, pişirme ve hijyen uygulamaları gelmektedir. Sebze-meyvelerin sirkeli su ile yıkanmaması, kesme tahtalarının her besin grubu için ayrı kullanılmaması, et-tavuk gibi ürünlerin daha çok kızartma tekniği ile pişirilmesi, tatlılarda fazla şeker ve yağ kullanılması, yemeklere fazladan tuz ilavesi hataların bazılarıdır. Özellikle sebze-meyvelerin kesildikten, soyulduktan sonra bekletilmesi; yemekler pişirilirken tencere kapağının birkaç kez açılıp kapanması besinlerdeki vitamin-mineral kayıplarını arttırır. Bu gibi durumlar vücudumuzun besinlerden yeteri kadar yararlanamamasına neden olur. Sağlıklı beslenmeyi olumsuz etkileyen bir diğer etmen de tabak porsiyonlarımızın çok fazla olmasıdır. Yaş, kilo, boy, hareket, hastalık gibi faktörlere dikkat ederek porsiyon miktarlarımızı ayarlamak günlük beslenmemizin faydasına olacaktır.

Sonuç olarak ister geleneksel ürün tüketelim ister hazır gıda her iki tüketimde de önemli olan vücudumuz için kullanılan besinlerden tam verim alabilmektir. Bu verim için porsiyon miktarlarımıza ve tabaklarımızın her besin grubunu içeriyor olmasına dikkat etmeliyiz. İnsanlarda her geçen gün artan beslenme ve gıda bilinci ile sağlıklı beslenmeyi olumsuz etkileyecek faktörleri en aza indirip hatalı uygulamaları doğrularıyla değiştirebiliriz. Geleneksel mutfağımızdaki değerli ürünleri ve teknikleri de sağlıklı hale getirerek geçmişten günümüze ve hatta geleceğe en güzel ve en doğru şekliyle taşımalıyız. Unutmayalım ki mutfağımızı ve tabağımızı daha sağlıklı bir hale getirmek bizlerin elinde.

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

YAZAR:İrem Kırıştı
Nişantaşı Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik 3.sınıf
Nişantaşı Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları 1.sınıf