Şap Hastalığı Nedir?
Halk arasında tabak hastalığı olarak da bilinen şap hastalığının bilimsel adı food and mouth disease (FMDV)’dır.Bu hastalık aşısı olmasına rağmen günümüzde dünyanın birçok ülkesinde yaygın olarak görülür.
Picornaviridae ailesinden aphtovirus alt grubundan yer alan foot and mouth virusünün neden olduğu şap hastalığı akut, ateşli ve çok bulaşıcı bir infeksiyondur. Aphtoviru A, C, O asit1, SAT1, SAT2, SAT3 olmak üzere 7 tane serotip 60’dan fazla alt türe karşı farklı aşı yapılması gerekir.
Şap hastalığı çift tırnaklı hayvanlarda görülmektedir. Hastalık küçük ruminantlarda hafif seyrederken sığırlarda daha ağır seyreder. Bu hastalıkta mortalite düşüktür. Genç hayvanlarda virüsün kalbe lokalize olması sonucu ölümle sonuçlanan myokarditis olgular görülebildiği için genç hayvanlarda mortalite yaşlı hayvanlara göre yüksektir.
Klinik Belirtileri Nelerdir?
Başlıca belirtileri şunlardır;
-Yüksek ateş
– Dudak, diş eti ve ayaklarda içi su dolu lezyonlar
-Solunum güçlüğü
-Kilo kaybı
-İştah azalması
-Salya akması
-Topallama
-İştah azalmasına bağlı süt veriminde düşüş
-Genç hayvanlarda myokarditis olgular
Hastalığın morbiditesi yüksek olduğu için bu semptomların gözlendiği hayvanların vakit kaybetmeden uzman bir veteriner hekim tarafından kontrol edilmesi gerekmektedir.
Hastalığın Bulaşma Yolu Nedir?
Şap hastalığına sebep olan virüsle infekte olmuş hayvanlardan salya, dışkı, süt, idrar, lezyondaki akıntı ve kabuklar ile saçılır. Saçılan virüsler indirek kontak-temas yolla veya solunumla diğer hayvanlara bulaşır.
Koruma ve Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Hayvanlar ve hayvansal ürünler için uygulanması gereken ilk işlem karantinadır. Virüsün bulaşmış olma ihtimali olan malzemeler, hayvansal ürünler imha edilir. Hayvanın bulunduğu çevreye dezenfeksiyon yapılır. Ama şap virüsünün epidemiyolojik durumu ve deneyimler göz önünde bulundurulduğunda bu önlemlerin yetersiz kalacağı açıktır.
Hastalık ve etkeninin yeryüzünden tamamen yok olması için virüsün bölgedeki serotipleri belirlenir ve o çevredeki diğer hayvanlar belirlenen serotiplere karşı hazırlanmış aşılarla- sürü bağışıklığı oluşturmak için- aşılanır. Ülkemizde O, A ve Asia 1 serotiplerine karşı önlemler alınmakta.
Bu hastalık ihbarı mecburi bir hastalıktır.
Şap Enstitüsü(www.sap.gov.tr) tarafından belirtilen şap hastalığına karşı alınması gereken önlemler;
1.Hastalık gözlenmeden önce alınması gereken önlemler:
- Şap aşısını hayvanlarımıza periyodik olarak uygulamalıyız
- Yeni gelen hayvanlar aşılanmalı ve 20 gün karantinaya alınmalı
- Başka bir yere nakil edilecek hayvanlara en az 15-20 gün önceden şap aşısı yapılmalı ve Veteriner sağlık raporu alınmalı
- Ahırlara belirli kişiler dışında kimsenin girip çıkmaması gerekir
- Sağım malzemelerine ve hijyenlerine dikkat edilmeli
- Ahırlara özel elbise ve ayakkabıyla girilmesinin sağlanması
- Ahırların girişinde bulunması gerekli olan paspasların ve giriş havuzlarının yeterli dezenfektan maddelerle dezenfeksiyonunun yapılması
-
Hastalık çıktıktan sonra alınacak önlemler:
- Hastalığın tespit edildiği hayvanın derhal sürüden uzaklaştırılması
- Ahırlara giriş çıkışlar yasaklanmalı derhal durum ilgililere bildirilmesi
- Çiftliğe izinsiz girilmesinin, satıcıların girmesinin ve araçların girmesinin engellenmesi
- Hasta hayvana ait hayvansal ürünlerin kimseye verilmemesi
- Hastalığın bitişine kadar hayvan alım satışının yapılmaması
- Hasta ve hastalık şüphesi taşıyan hayvanlara temas eden her türlü vasıta, eşya vs. dezenfeksiyonunun sağlanması
Ekonomik Etkileri Nelerdir?
Şap virüsü ciddi öldürücü etkiye sahip değil fakat bulaşıcılığının yüksek olması bir işletmeye büyük ekonomik kayıplar yaşatmaya yetiyor. Hastalığın semptomları hayvanın yeteri kadar beslenmesini engelliyor ve bu durum ciddi verim kaybına yol açıyor.
Süt ve et veriminde kayıplar, gebelerde yavru atma, dış ticarete getirilen kısıtlamalardan doğan ekonomik kayıp gibi pek çok kayba sebep olan şap hastalığı ülke ekonomisini oldukça kötü etkilemektedir.
T.C Tarım ve Orman Bakanlığı Şap Enstitüsü verilerine göre şap hastalığı yüzünden yıllık %15 süt kaybı, %10 et kaybı görülmektedir. Süt kaybından dolayı uğradığımız zarar 8 milyon ABD $ dır. Et kaybı yüzünden uğradığımız zarar ise yaklaşık 81 milyon ABD $ dır.
Kaynakça:
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
YAZAR:
Fadime İrem ÇERÇİ
Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi 2. Sınıf
