Borderline Kişilik Bozukluğu

Sınırda (Borderline) Kişilik Bozukluğu, erken erişkinlikte kendini gösteren, farklı durumlarda meydana çıkan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık, belirli bir dürtüsellik hali ile kendini gösteren bir bozukluktur.

DSM-V’e göre Borderline Kişilik Bozukluğu tanı kriterleri şunlardır ve bu kriterlerden 5 ya da daha fazlasının varlığı gereklidir:

Gerçek ya da imgesel bir ayrılıp gidilmeden (terk edilmeden) kaçınmak için çılgınca çaba gösterme
Gözünde aşırı büyütme (göklere çıkarma) ve yerin dibine sokma uçları arasında gelip giden, tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler örüntüsü.
Kimlik karmaşası: Belirgin ve sürekli, tutarsız bir benlik algısı ya da kendilik duyumu.
Kendine kötülüğü dokunabilecek en az iki alanda dürtüsellik.
Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmaları ya da kendine kıyım davranışları.
Duygudurumda belirgin bir tepkiselliğin olmasına bağlı olarak duygulanımda tutarsızlık (Ör. yoğun dönemsel disfori, kolay kızma ya da genellikle birkaç saat, ancak seyrek olarak birkaç günden daha uzun süren bunaltı).
Süreğen bir boşluk duygusu.
Uygunsuz, yoğun bir öfke ya da öfkesini denetlemekte güçlük çekme (örn. sık sık kızgınlık gösterme, sürekli öfkeli olma, sık sık kavgaya karışma).
Zorlanmayla ilintili, gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.

Borderline Kişilik Bozukluğu’nda duygular hızlı ve anlaşılmayacak biçimde değişebilmektedir. Borderline kişilik bozukluğundaki dürtüsellik, kumar oynama, tıkanırcasına yeme, tehlikeli cinsel birliktelik, madde kötüye kullanımı gibi davranışlara yol açabilir. Aynı zamanda dürtüsellik boyutu, ani, riskli ve istenmedik sonuçlara yol açabilir. Özellikle terk edilme korkusunu yoğun yaşayan bu kişiler, yalnız kalmaktan kaçınabilir; terk edildiklerinde öfke nöbetleri geçirebilirler.

Birçok psikolojik bozuklukta görüldüğü gibi, Borderline’da da biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin etkisi yadsınamaz.

Beck’in Bilişsel Davranışçı Kuram’ına göre, esas olan insanın çevre ve yaşam ile ilgili algılamalarıdır. Sözü edilen algılar, olayların yorumlanmasını etkiler. Borderline Kişilik Bozukluğu olan kişilerdeki üç temel algı şunlardır: “Güçsüzüm ve zarar görebilirim.”, “Doğduğumdan beri kabul edilmeyen biriyim.” , “Dünya tehlikeli ve zararlı bir yer.”

Bu tip algılardan ötürü kişiler, her zaman temkinli ve kontrollü olabilirler. Buna karşılık diğerleri de güvenilmez ve zarar verebilecek bireylerdir. Akabinde Borderline Kişilik Bozukluğuna sahip kişilerde ani duygusal değişiklikler ve uyumsuz davranışlar görülebilmektedir.

Yong- Şema Model’inde çocukluktaki temel duygusal ihtiyaçların karşılanmaması; sözel, fiziksel ve cinsel travmalar; bakım verenle olan ilişkinin kalitesi gibi faktörler şemaları doğurur. Borderline Kişilik Bozukluğundaki en belirgin şemalar, terk edilme, güvensizlik, duygusal yoksunluk, boyun eğicilik, cezalandırma olarak gözlemlenebilir. Bireyler, bu şemalara karşı modlar geliştirir. Bu modların özelliğine göre de dürtüsellik durumları görülebilir.
Genetik Faktörler’e göre Borderline’da genetik %40 oranında etkili olabilir.
Bowlby – Bağlanma Kuramı’ndan yola çıkarak bazı araştırmacılar, Borderline kişilerin davranış özellikleri ile güvensiz bağlanmış bir çocuğun davranışları benzerdir. Örneğin, yapışma, terk edilme endişesi, bağlanılan kişinin sürekli kontrol edilmesi…

Ancak bahsi geçen hiçbir yaklaşım Borderline Kişilik Bozukluğunun etiyolojisini açıklamakta tek başına rol oynamaz.

Son olarak, Borderline kişilik bozukluğu tedavisinde diyalektik davranış terapisi, transferans odaklı psikoterapi, kognitif analitik terapi tercih edilmektedir.

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

YAZAR:

Rümeysa Nur Avcı
İzmir Bakırçay Üniversitesi Psikoloji 4. Sınıf