Yaşamın 0-6 Aylık Döneminde Beslenme Ve Önemi
Herkese merhaba!
Bugün size, doğumdan sonra ilk 6 ay boyunca bebeğin beslenme gereksinimleri ve özelliklerinden bahsedeceğim.
Her anne bebeğinin en iyi şekilde beslenmesi ister. Doğumdan sonra bebeğinin doyup-doymadığı hakkında endişe duyabilir. Bebeğini yeni emzirmiş olmasına karşın ağlamalarının nedeni olarak; bebeğinin acıktığını, sütünün yetmediğini düşünen annelerimiz olabilir. Ve bu gibi durumlarda annelerin aklına takılan birçok soru da beraberinde gelir.
Gelin, hem bu yanlış algılarımızı düzeltelim, endişelerimize ve sorularımıza beraber cevap bulalım; hem de ‘mucizevi‘ olarak nitelendirdiğimiz; ilk 6 ayda tek başına bebeğin besin ihtiyacını karşılayan anne sütüne yakından bakalım.
“Bebekler; ilk 6 ay boyunca su bile verilmeden sadece anne sütüyle beslenmelidir.İlk 6 aydan sonra ise anne sütü + uygun ek gıdayla birlikte 2 yaş ve ötesine kadar anne sütü vermeye devam edilmelidir.”
(Sağlık Bakanlığı, 2020)
Neden Anne Sütü?
Anne sütü bebeğin ihtiyacına göre üretiliyor. Yani her annenin sütü, kendi bebeğine özeldir. Bebeğin erken-geç doğmuş olmasına, kilosuna ve buna bağlı olarak sindirim sisteminin kabul edebileceği yağ, protein miktarına ve hatta hangi protein-yağ oranına ihtiyacı olduğuna kadar bağlı olarak mükemmel hesaplamalarla ortaya çıkıyor.
‘Bebekle anne arasındaki en güçlü bağdır’ & ‘Bebek için tüm gerekli besinleri ve suyu yeterli miktarda içerir’
-
Emzirmenin Bebeğe Faydalarına Gelirsek;
+Sindirime yardımcı aktif enzimler(lipaz, amilaz, laktaz), enfeksiyonu önleyen Ig’ler(IgA, IgG, IgM), hormonlar ve büyüme faktörlerini içerir. Normal floranın oluşmasına yardımcı olarak ve aşıların etkinliğini artırarak da bağışıklık sistemine destek olur.
+Üst-alt solunum yolu ve gastrointestinal(sindirim) sistem enfeksiyonlarına karşı koruyucudur.
+Orta kulak iltihabı riskini azaltır.
+Çene ve diş gelişiminde rolü vardır, diş çürümelerine karsı korur.
+Bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır.(tip 1 diyabet (şeker) , kardiyovasküler hastalıklar, çölyak, ülseratif kolit, bazı maligniteler(kanserler) ).
+Alerjiye karşı koruyucudur
+Bebeği pişikten korur.
+Bebeğin ruhsal, bedensel ve zeka gelişimine yardımcı olur.
+ Obeziteye karsı koruyucu faktörlerden biridir.
-
Emzirmenin Anneye Faydalarını İse;
+Doğum sonrası emzirme; uterusun (rahimin) toplanmasına yardımcı olur, doğum sonrası kanamayı azaltır.
+Annenin gebelikte aldığı kiloları vermesini kolaylaştırır.
+Annelik duygusunun gelişimine yardımcı olur. Emzirmenin annede sakinleştirici etkisi vardır.
+Anneyi meme kanseri, over kanseri, endometrium kanseri ,osteoporoz(kemik erimesi) ve kalça kırığı riskine karşı korur; şeklinde sıralayabiliriz.
| Yapay beslenme ÖZENDİRİLMEMELİ, Sadece emziremeyen annelere anlatılmalı. Mamalar ilaç gibi kabul edilmeli ve ancak hekim tarafından gerekli görüldüğünde, gözetim altında, önerilen mamalar kullanılmalıdır. |
| “ Yeni doğana anne sütünden önce şekerli su, mama VERİLMEMELİDİR! ” (Enfeksiyon sebebi) |
Anne Sütünün İçeriği Nedir?
- Kolostrum; doğumdan sonra ilk 5 gün içerisinde salgılanan koyu renkli süttür. Sarımsı rengi beta karotenden kaynaklanmaktadır. Bebeğin memeden alacağı ‘ilk süt’ ya da ‘ağız sütü’ olarak da adlandırılır. Bebeğin ilk aşısıdır. Yüksek miktarlarda protein içerir, yağ ve karbonhidrat içeriği olgun süte göre daha azdır.
*Bebeği bakteriyel ve viral hastalıklardan koruyan protein, yağda çözünen vitaminler, mineraller ve antikorlardan yüksektir.
*Bebeği dış ortamlardan gelecek mikroorganizmalara karşı korur. Mekonyumu (ilk dışkı) temizler.
*Sarılığın önlenmesini kolaylaştırır.Antikor içeriği ile bebeği enfeksiyon ve alerjilerden korur.
- Geçiş sütü (transitional); kolostrumdan sonra 5-15. günler arasında salgılanan süttür.Kolostruma göre daha fazla miktarda yağ, laktoz, vitamin ve daha fazla kaloriiçerir. Bu dönemde göğüsler daha büyük daha sıkı hale gelir ve rahatsız edici bir şekilde ağrılı olabilir. Bebeği düzenli olarak emzirmek rahatsızlık hissini azaltacaktır.
- Olgun süt (mature süt); 15. günden sonra salgılanan süttür, emzirme döneminin sonuna kadar devam eder.Olgun süt daha incedir ve geçiş sütünden daha fazla su içerir. Bebek büyüdükçe sütün içeriği değişir. 6.aydan sonra bebek ek besinlere başladığında ise sütün miktarı değişir.
Anne Sütünün Yeterliliği Nasıl Anlaşılır?
Sağlıklı her anne, yeterli miktarda sıvı alıyor ve doğru besleniyorsa bebeği için yeterli süt üretebilir. Yenidoğan bebeklerin ilk hafta ağırlığının %7 sini kaybedebilir, bu normaldir. 7-10 günlük olduğunda ise doğum kilosuna ulaşması beklenir.
Yenidoğan ilk 20 günlük olduğunda yaklaşık 500 gr ağırlık kazanmışsa anne sütü yeterlidir.
*Bebek günde 6-8 kez idrar yapıyor ve ilk 6 ay boyunca ayda en az 500 gr veya ağırlığını ‘haftada 150 ila 200 gram arası’ arttırıyorsa anne sütünün yeterli olduğu anlaşılır.*
İlk 6 ay istenilen ağırlık kazanımı ise; ‘ayda 600 ila 1000 gram arasıdır.’ Yani ayda ortalama 800 gram kazanması istenir. Bebeğin ilk 6 ay için ; ayına göre ortalama olması gereken ağırlığı hesaplamak istersek ;
Doğum Ağırlığı + ( ay*800) formülüne bakabiliriz. Örneğin; doğum ağırlığı 3500 gr olan bir bebek , 4. ayda olması gereken ortalama ağırlık; ( 3500+ 4*800) 6700 gramdır.
- Anne, Sütünü Nasıl Arttırabilir? Beslenmesine dikkat etmeli, yeterli kalori ihtiyacını alarak, günde en az 3 litre (15 bardak) sıvı almalıdır. Yeterli sıvı alımının yanında en önemli nokta hem bedenen hem de ruhen dinlenmiş olmanızdır. Sakin huzurlu bir ortam oluşturun. Bakımınız için yakınlarınızdan yardım almaktan çekinmeyin. Süt yapımını artıran en önemli şey sık sık emzirmedir.Ten tene temas, bebeğin bakışı -sesi-kokusu stimülasyon etkisi oluşturarak süt oluşumunu ve salınımını tetikler.
Anne Sütü Nasıl Saklanmalı?
Sağılan anne sütü; oda sıcaklığında 3 saat, buzdolabı rafında(+4 derecede) 3 gün , derin dondurucuda (-18 derecenin altında) 3 aya kadar uygun kap ve poşetlerde saklanabilir. (Sağlık Bakanlığı, 2020)
Derin dondurucudan çıkarılmış anne sütü; önce buzdolabının içerisinde çözdürülmelidir. İçinde anne sütü olan poşet; sıcak su dolu olan bir kabın içine konularak veya ılık su dolu bir kabın içine oturtarak (benmari) çözünmüş sütün ılınması sağlandıktan sonra bebeğe verilmelidir
! Isıtılan anne sütleri kullanılmadığında tekrar buzdolabına konmamalıdır. !
Anne Beslenmesinde; Bebeği Etkileyen Besin Duyarlılıkları
Annenin beslenme şekli sütünü de etkiler ve kokusunu, tadını değiştirebilir. Bunlardan bahsedersek;
*Uçucu yağ asitleri içeren sarımsak, baharat vb gıdalar anne sütüne geçerek lezzeti değiştirebilir
- Sarımsak, soğan, lahana, turp, brokoli, fasulye, kayısı, erik gibi gıdalar bazı bebeklerde kolik tarzı ağrılara neden olabilir
- Kavun yiyen bir annenin bebeğinde kolik veya diyare görülebilir.
- Çikolata nadiren kolik, diyare veya kabızlığa neden olabilir.
*Kırmızı biberin yenildikten yaklaşık 1 saat sonra dermatitlere neden olduğu rapor edilmiştir.
- Emziklilik döneminde süt salınımına ve bebek üzerine etkisini gösteren yeterli çalışma mevcut değil, bu nedenle bu dönemde fazla baharat ve yağların kullanılması önerilmiyor.
Sonuç olarak; annenin normal veya sezaryenle doğum yapması farketmeksizin , kendine gelir gelmez ilk yarım saat içinde bebeğini emzirmesini istiyoruz. Her damlası değerli olan bu mucizevi besinin tek bir damlasını boşa harcamamaya gayret edelim ve olabildiğince bebeğimizle bir arada kalarak ten tene teması sağlayıp bu dengeyi sürdürelim.
Umarım açıklayıcı ve yararlı olabilmişimdir. Görüşmek üzere, sevgilerle…
Kaynakça;
- Temas Derneği Emzirme Kitapçığı
- neonatology.org.tr
- Sağlık Bakanlığı ; Anne Sütü Broşürü, 2020
EtkinKampüs, ebelik bölümü öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların ebelik alanındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
YAZAR:
Aylin Uyar
İstanbul Kent Üniversitesi Ebelik 3. Sınıf Öğrencisi
