Bu yazımıza öncelikle cildin fizyolojisinden kısaca bahsederek başlamak istiyorum:
Cildimiz ; dıştan içe doğru epidermis , dermis ve hipodermis olmak üzere temelde üç katmandan oluşur. Epidermisin de üzerinde ayrıca stratum korneum denilen , cilt bariyerimizin oluşmasından ve ürünlerin emiliminden sorumlu ayrıca bir tabaka bulunur. Cildimizi yeteri kadar nemlendirmemiz , bu tabakanın ve dolayısıyla da cilt bariyerimizin bozulmaması açısından önemlidir.
Stratum korneum tabakası “transepidermal su kaybı” denilen sürekli bir su kaybına maruz kalır. Sık yapılan banyo , güneş ışığına maruziyet , yüksek pH’lı ürünler ve cildin yaşlanması bu su kaybını arttırmaktadır. Sonuç olarak ciltte kuruma , çatlama, kepeklenme ve hassasiyet görülebilir .
Peki nemsiz cilt ve kuru cilt aynı anlama mı gelir ?
Günlük hayatta bu iki ifade birbirinin yerine kullanılsa da aslında birbirinden farklıdır.
Kuru cilt :
- Bir cilt tipidir.
- Kalıcıdır.
- Ciltten hem lipit (yağ) hem de su kaybı olduğu anlamına gelir.
- Su ve lipitten zengin ürünler kullanılmalıdır.
Nemsiz cilt :
- Bir cilt tipi değildir. Geçicidir.
- Beslenme veya yanlış ürün kullanımı ile tetiklenebilir.
- Her cilt tipinde görülebilir.
- Yağlanma ile beraber görülebilir. Bu sebeple akne hastalarında da görülebilir.
- Su içeriği zengin ürünler kullanılmalıdır.
Ancak şunu da eklemeliyim ki yukarıda bahsettiğim semptomlar , her ikisinde de görülmektedir.
Nemlendiriciler 3 başlık altında incelenir :
- Oklüzifler : Örtücüler de denir. Cildin üstünde bariyer yaratarak transepidermal su kaybını engeller.
- Hümektanlar : Çevreden ve ciltten mıknatıs gibi suyu çekerler.
- Emoliyanlar : Su desteği sağlayarak cildi yumuşatırlar.
Hümektanlara örnekler :
- Glisin : Yapışkan his bırakabilir.
- Üre : Antibakteriyel özelliği de vardır.
- Hyaluronik asit : Hümektan özelliğinin yanında cildi dolgunlaştırıcı özelliğiyle anti-aging olarak da kullanılır. Kendi ağırlığının 1000 katına kadar su tutabilme kapasitesi vardır.
- Ksilitol : Komedojenik etkisi çok düşük olduğu için tüm cilt tiplerinin rahatlıkla kullanabileceği bir içeriktir.
- Niacinamide : B3 vitaminin bir türevidir. Hümektan özelliğinin yanında leke baskılayıcı , anti-aging , anti-inflamatuvar özellik gösterdiği için çokça tercih edilmektedir.
- Panthenol : B5 vitaminin bir türevidir. Transepidermal su kaybını azaltır ve cilt üzerinde yapıştırıcı gibi davranır.
- AHA ve BHA :
- AHA :
- Suda çözünür. Bu yüzden sebum dengelemede başarısızdır.
- Cildin üst katmanlarında çalışır. Bu sebeple gözenekler üzerinde çok etkili değildir.
- Etki gösterebilmesi için en az %8 oranında olmalıdır.
- BHA’ya göre daha fototoksiktir (ışığa duyarlıdır).
- Kuru ve olgun ciltler için daha uygundur.
- BHA :
- Cildin alt katmanlarında çalışır. Gözenekler üzerinde daha etkilidir.
- Yağda çözüldüğü için sebum dengelemede başarılıdır.
- Akneye eğilimli , gözenekli ve yağlı/karma ciltler için daha uygundur.
- Şunu eklemeliyim ki AHA da BHA da nemlendirme özelliklerinin yanında eksforilye edici (soyucu) ajanlar olduğu için leke gidermede ve anti-aging özellik de gösterir. Ancak dikkatli kullanılmalıdır.
- AHA :
Okzülif Örnekleri :
- Vazelin : Tıkayıcı nemlendiricidir. Akneye meyilli ve yağlı ciltte kullanılmamalıdır. Anti-aging amaçlı , sedefte ve rozacea’de kullanılabilir.
- Lanolin : Koyun derisinden salgılanan bir yağdır. Alerjik özellik gösterebilir. Yüz kışıklıklarında , dudak çatlamalarında ve çatlak meme uçlarında kullanılabilir.
- Dimetikon : Anti-aging özellik gösterir. Komedojenik değildir yani gözenekleri tıkamaz. Bu sebeple akneli ciltlerde kullanılabilir.
- Bal mumu : Cilt yüzeyinde film tabakası oluşturur.
- Skualen : Tüm cilt tipleri kullanabilir.
Emoliyanlara Örnekler :
- Seramidler : Stratum korneumun lipid tabakasında %50 oranında bulunur. Nemi cilde hapseder. Her cilt tipi kullanabilir. Anti-aging özelliği vardır.
- Kolesterol : Stratum korneumun %25’ini oluşturan bir lipid molekülüdür. Hassaslaştırıcı ve ışığa duyarlı değildir
- İzosteril stearat : Cilt üzerinde yağlı olmayan bir film oluşturur. Komedojeniktir.
Bitkisel yağlar :
- Cilt bariyerinin korunmasında önemli olan yağ asitlerini içerirler.
- Transepidermal su kaybını önler.
- Cildi yatıştırır be rahatlatır.
- Ayçiçeği yağı : Komedojenik değildir ve çoğu nemlendiricinin içeriğinde bulunur.
- Jojoba çekirdeği yağı : Güneş yanıklarında etkilidir. Komedojenik değildir.
- Shea yağı : Güneşten koruma işlevi vardır. Her cilt tipi için uygundur.
- Hint yağı : Alerji yapabilir. Akneli ciltlerde tedavi amaçlı kullanılabilir.
Nemlendiriciler nasıl kullanılır ?
- Cildimizin birden fazla tabakadan oluştuğundan bahsetmiştik. Stratum korneum tabakası cildin en üstündeki tabaka olduğu için cilde su giriş çıkışında önem taşır.
- Hyaluronik asit gibi hümektan içerikler stratum korneumda kalmaz , alt tabakalara iner. Eğer dışarıda (atmosferde) yeteri kadar su yoksa (hava nem oranı düşük ise) hümektan , ciltten su çeker yani kurutur.
- Bunu engellemek için hümektan ajanların nemli cilde uygulanması gerekir. Böylece cildin üzerindeki su tanecikleri alta çekilir. Ancak tüm su içeri çekildiği için stratum korneum tabakası gergin ve kuru kalır.
- İçeriye çekilen nemi hapsetmek ve stratum korneumu da nemlendirmek için okzülif ve emoliyan sınıfı bir nemlendirici daha kullanmak gerekir.
!!! Unutulmamalıdır ki nemlendirme her yaşta ve her cilt tipi için çok önemlidir.
Zeynep Özaltay
Çukurova Üniversitesi Eczacılık Fakültesi 2. Sınıf
Kaynakça : Sema Uysal Zeybek dermokozmetik eğitimi
