Diyabetin Akut Komplikasyonlarında Hemşirelik Bakımı

Herkese selamlar. Ben öğrenci hemşire Hanne. Sizlerle bu yazımda diyabetin akut komplikasyonlarından ve hemşirelik bakımından bahsedeceğim. Hazırsak başlayalımm 🙂

 

• Diyabet Nedir?

Halk arasında genel olarak şeker hastalığı olarak tabir edilen Diabetes Mellitus, vücudumuzda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretememesi yada ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren bir hastalıktır.

 

Tedavi altında olsun veya olmasın tüm diyabet hastalarında kan şekeri düzeylerinin kontrol altında olmadığı durumlarda kısa ve uzun dönemde çeşitli sistem, organ veya doku hasarları ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan bu hasarlara diyabete bağlı ikincil hastalıklar (komplikasyonlar) adı verilir.

 

Akut Komplikasyonlar

• Hipoglisemi
• Diyabetik Ketoasidoz (DKA)
• Hiperglisemik Hiperozmolar Nonketotik Koma (HHNK)

 

Kronik Komplikasyonlar 

Mikrovasküler Komplikasyonlar

• Retinopati
• Nefropati
• Nöropati
• Diyabetik Ayak

Makrovasküler Komplikasyonlar

• Koroner Kalp Hastalığı (KAH)
• Serebrovasküler Hastalık
• Periferik Arter Hastalığı
  

 

Bu komplikasyonlar hem tip 1 hem de tip 2 diyabetlilerde ortaya çıkabilir.  Biz bu yazımızda akut komplikasyonlar konusunu ele alacağız.

• Hipoglisemi

Kan glikozunun 70 mg/dl’nin altında olmasıdır. Hipogliseminin gelişmesinde; uygulanan insülin dozunun fazlalığı, insülin uygulama hataları, oral antidiyabetik ilaç dozunun fazla alınması, aşırı ve yoğun yapılan egzersiz, yetersiz karbonhidrat alımı gibi birçok faktör etkilemektedir.

• Klinik Bulgular; 
  

• Titreme, 
• Soğuk terleme, 
• Anksiyete, 
• Bulantı, 
• Çarpıntı, 
• Acıkma, 
• Baş dönmesi, 
• Baş ağrısı, 
• Konsantre olamama, Sersemlik hissi, 
• Halsizlik, 
• Konuşmada güçlük, 
• Konfüzyon 
  

 

• Hemşirelik Yönetimi;

Hipoglisemi semptomları olan bireylerin ilk aşamada acil tedavi için 15 ila 20 gram kadar hızlı etki gösterebilecek türden karbonhidrat içeren gıdaları tüketmesi gereklidir. Bu gıda türleri, kolayca vücut tarafından şekere dönüştürülebilen, protein veya yağ içermeyen şekerli gıdalardır. Glikoz tabletleri veya glikoz jeli, meyve suyu, normal alkolsüz içecekler, bal ve şekerli tatlılar bireye yardımcı olabilir. 

Bu tedavi aşamasından 15 dakika sonra kan şekeri seviyelerini tekrar konrtol etmek gereklidir. Eğer kan şekeri seviyeleri hala 70 mg/dL’nin ya da 3.9 mmol/L değerinin altında ise, 15 ila 20 gram daha hızlı etkili karbonhidrat yenilmeli ya da içilmelidir. Kan şekeri 70 mg/dL’nin üzerine çıkana kadar bu ölçüm ve şekerli gıda alımı adımları 15 dakikada bir tekrarlanmalıdır.

Bireyin kan şekeri değerleri normale döndükten sonra, bir şeyler atıştırmak veya yemek yemek, bu değerleri dengelemeye ve vücudunun glikojen depolarını yenilemeye yardımcı olabilir. 

• Diyabetik Ketoasidoz (DKA)

İnsülin salınımında eksiklik ve kan glikozunun aşırı yükselmesi ile ortaya çıkan metabolik bir bozukluktur. Hiperglisemi (plazma glukoz >250 mg/dL=~14 mmol/L), hiperketonemi (ketonemi ≥3 mmol/L veya idrar keton ≥2+) ve metabolik asidozun (pH ≤7,3 ve serum bikarbonat <15 mmol/L) birlikte olması durumudur. DKA nedenleri arasında; enfeksiyonlar, insülin tedavisini kesme, enjeksiyon uygulama hataları, insülinin son kullanma tarihinin geçmiş olması, alkol ve serebrovasküler sorunlardır. 

 

• Klinik Bulgular; 
  

• Hafif dalgınlık,
• Bilinç bozukluğu,
• Asidotik solunum,
• Nefeste aseton kokusu,
• Deri turgorunda azalma,
• Hipotansiyon,
• Taşikardi
  

 

• Hemşirelik Yönetimi;

Tedavi sıvı elektrolit dengesinin sağlanması, insülin tedavisi, potasyum replasmanı, bikarbonat tedavisi ve DKA’dan sonra diyabetin idame tedavisinin sağlanmasını içerir. Tedavi sırasında klinik ve laboratuvar bulgularının sık aralıklarla izlenmesi gerekir. 

Diyabetik ketoasidozun önlenmesi ve yönetimi bireye özel tedavi yaklaşımları gerektirmektedir. Hastanın tedavisi ve bakım sürecinde hemşire etkin bir rol oynamaktadır. Hemşirelik bakımındaki amaç; sıvı, insülin ve elektrolit tedavisinin takibi, komplikasyonların azaltılması ve hasta eğitimidir.

 

• Hiperglisemik Hiperosmolar Nonketotik Koma (HHNK)

Ketozis olmaksızın belirgin hiperglisemi ile karakterize, görme bozukluklarının yanı sıra letarji, konfüzyon ve komaya kadar varabilen nörolojik bulguların görülebildiği, yaşamı tehdit eden metabolik bir acil durumdur.

 

• Klinik Bulgular; 
  

• Poliüri,
• Polidipsi,
• Halsizlik,
• İleri derecede dehidratasyon,
• Cilt ve mukoz membran kuruluğu,
• Ortostatik hipotansiyon,
• Taşikardi,
• Hipotermi
  

 

• Hemşirelik Yönetimi;

Tedavi 3 aşamada planlanır. 

İlk aşamada tedavi volüm restorasyonudur. 

İkinci aşamada tedavi altta yatan sebebin düzeltilmesi, hipertonisitenin düzeltilmesi, asit baz düzensizliğinin tedavi edilmesidir.

Üçüncü aşamada ise elektrolitler ve magnezyum fosfatın tamamlanmasıdır. Hasta üçüncü aşamada normal yemeye başladığında subkutan insüline geçilir. Günde iki doz regüler ve orta etkili insülin rejimi uygun olabilir. Oral K replasmanına devam edilir. Günler veya haftalar sonra (2-3 ay) hastaya göre değişmek üzere diyet + oral antidiyabetik ilaç planlanabilir. 

Tüm diyabet tanısı alan hastaların şikayetleri olmasa bile, yılda en az bir kere komplikasyonlar açısından muayene ve tetkikleri yapılmalıdır. Hastalarda kan şekeri kontrolü yanında kan basıncı, lipid, kolesterol, trigliserid değerleri, kilo ve diyet takibi de önemlidir.

 

Bu yazımda sizlere diyabetin tanımından, diyabetin akut komplikasyonlarından bahsetmeye çalıştım. Umarım başka bir konuda yine görüşme fırsatımız olur. Bir diğer yazıda buluşana kadar görüşmek üzere. 

İyi okumalar, sevgi ile kalın.

---

Kongre Niteliğinde Hemşirelik Zirvesi 2024, hemşirelik alanındaki profesyonellerin benzersiz bir öğrenme ve ağ oluşturma deneyimine davet ediyor. Etkinlik, sektördeki saygın eğitmenler tarafından sunulan çeşitli konulardaki bilgilerle katılımcılara kapsamlı bir bakış sunarken, aynı zamanda farklı uzmanlık alanlarından hemşireler arasında etkileşimi teşvik ediyor. Katılımcılar, güncel pratik uygulamalar, kritik konular ve mesleki gelişim imkanlarını keşfetme şansına sahip olacaklar. Ayrıca, etkinlik sayesinde mesleki ağlarını genişleterek sektördeki diğer uzmanlarla tanışma ve deneyim paylaşma imkanı bulacaklar. Zirve, katılımcıları hemşirelikteki en son trendlerle ve inovasyonlarla buluşturarak, mesleki gelişimlerine önemli katkılarda bulunmayı amaçlamaktadır. Detalı bilgi için tıkla!

---

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu  fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

---

YAZAR:Hanne Kılavuz
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi – Hemşirelik – 3. sınıf
Hemşirelik Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi

---

Kaynakça:

• Eroğlu, N, (2018), Diabetes Mellitus’un Komplikasyonları, İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt:1 Sayı: 2, s: 6-12

• Uludağ, M, O, (2010), Diyabete Bağlı İkincil Hastalıklar (Komplikasyonlar), Türk Eczacılar Birliği Dergisi, Sayı: 23-24, s: 39-44

• Atanaca, G, Çelik, S, (2021),Erişkin Hastalarda Diyabetik Ketoasidoz Tedavisi ve Hemşirelik Yaklaşımları, Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 3, s: 151-156