Selamlar saygıdeğer okuyucular! Umarım iyisinizdir. Bugün bazılarımız için Blockchain’i anlamak ve gözünde canlandırmak zor gelse bile, sizler için soyut, gözünüzde canlandırabileceğiniz, en sade ve net bir şekilde sizlere aktarmaya çalışacağım. Ve bu yazımızın sonunda “Blockchain nedir, Blockchain nasıl çalışır?” sorularına karşınızdaki kişiyi etkileyecek şekilde anlatarak cevap verebileceğinize garanti ediyorum. Kahvenizi alın, sırtınızı bir güzel yaslayın ve bizi okumaya devam edin.
Sevgili dostlar, Blockchain bir veri tutma şeklidir diyebiliriz. Ama bu veriler tek bir yerde yani merkeziyetçi bir şekilde değil daha dağınık halde olur. Ve burada yapılan işlemler bir defter gibi ardı ardına birbirleriyle bağlı şekilde tutulan teknolojiye Blockchain diyoruz. “Tamam da Hakan’cım nasıl dağınık ya, açıkla biraz!” Tamam tamam, sırayla gidiyoruz merak etmeyin.
Günlük hayatlarımız için herkes farklı kurum ve kuruluşları en az bir kez kullanmışızdır. En basitinden örnek vermek gerekirse bunlar arasında bankalar var. Diyelim ki ben, Mehmet’e 50 TL göndereceğim. Normal şartlarda ne yapmam lazım adım adım bakalım?
- Bankaya gittim
- Kendi bilgilerimi bankaya verdim
- Mehmet’in bilgilerini bankaya verdim
- Banka benim ve Mehmet’in bilgilerini doğruladı
- Parayı bankaya verdim ve banka da parayı Mehmet’e gönderdi
- Benim Hakan, Mehmet’in de Mehmet olduğunu doğrulamak için banka da komisyon aldı.
Bu tek bir örnek ve istesek bunları çoğaltabiliriz. Noter işlemleri vs. Tüm bu adımlar oldukça basit. Burada en önemli nokta 6. adımdır çünkü eğer doğrulama olmasa aslında işlem olmayacak ve doğrulama olduğu için de bizden komisyon aldı. Burada sıkıntı yok, bunu cebe attık. Peki Blockchain ile bunu nasıl yapardık gelin adım adım bakalım:
- Mehmet’in Blockchain ağındaki hesap bilgilerini ve adresini alıyoruz. Bu adres, Mehmet’in Blockchain ağındaki benzersiz kimliği.
- Daha sonra, bir Blockchain cüzdanı kullanarak, göndermek istediğimiz miktarı Mehmet’in adresine gönderiyoruz. Bu işlem, tüm ağ kullanıcılarına -milyonlarca bilgisayara- gönderilir ve doğrulanması için madenciler -bilgisayarlar- tarafından beklenir. Madenciler, işlemi doğrulamak için matematiksel bir işlem yaparlar ve işlem doğrulandıktan sonra blok zincirine eklenir.
- İşlem blok zincirine eklenirken, bir blok oluşturulur ve blok zincirine eklenen tüm işlemler bu blok içinde yer alır. Bu blok, tüm ağ kullanıcıları tarafından onaylanır ve doğrulanır.
- Komisyon ücreti burada devreye girmez, çünkü doğrulama işlemi, madencilerin belirli bir işlemi blok zincirine eklemek için yarıştıkları bir sistemde gerçekleşir. Dolayısıyla, doğrulama işlemi kendiliğinden gerçekleşir ve herhangi bir komisyon ücreti ödenmez.
“Tamam da bu madenciler annesinin, babasının hayrına mı bu doğrulama işlemini yapıyor?” diye soracaksınız. Elbette hayır. Burada doğrulama işlemini gerçekleştiren kullanıcıların ödüllendirilmesi durumu vardır. Bu madenci arkadaşlar bu işlemleri her onayladığında dijital para kazanırlar. Bakınız bu yüzden kendilerine madenci diyoruz zaten. Yoksa babasının hayrına kim neden yapsın.
Gelgelelim bu işin sonucuna. Ne oldu Blockchain kullanınca ne geçti elimize? Şunlar:
- İçerisindeki Akıllı Kontrat (Smart Contract) sistemi sayesinde herhangi bir aracı -kişi, kurum- kullanmadan işlemler normale göre kat kat hızlıca gerçekleşti. Bir örnek vermek gerekirse, bir ev satışı işleminde, satıcı ve alıcı arasındaki tüm koşullar (fiyat, tarih, tapu devri vb.) kodlanmış ve anlaşma gerçekleştiğinde bu koşulların tamamı otomatik olarak yerine getirilir diyebiliriz.
- Daha az maliyetlidir. Komisyon almadıklarından bahsettik. Otoriteye baksanız tonca parayı çoktan vermiştik dimi?
- Daha az insan daha çok teknoloji mantığı ile daha verimli bir işlem yaptık.
- Ve en önemlisi, otoriter bir sistemde insanlar hatalar, yolsuzluklar yapabilir. Burada öyle bir şey olma olasılığı neredeyse yok denecek kadar az. Çünkü her işlem en ufak parçaya bölünüp milyonlarca bilgisayara gönderiliyor, kayıt altına alınıyor ve herkese açık. Kim ne yapmış görebiliyorsunuz.
Burada dağınıklık kavramının ne olduğunu anladık. Bu ağ bir sürü bilgisayarlar veya diğer cihazlar gibi bilgi işlem sistemleri tarafından oluşur. Bunlar birbirleriyle bağlantı kurar ve verileri senkronize eder, böylece veri kopyaları tutarlar. Bu sayede, Blockchain ağının güvenliği artırılır ve merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmeden, cihazlar arasında dağıtılarak gerçekleştirilebilir.Burada yapılan her bir işlem bir bloktur. Bu bloklar madenciler tarafından bloklar ve işlemleri yapan kişilerin kimlik bilgilerinin kontrolü yapıldıktan, yani yukarıda bahsettiğimiz onaylama işlemi tamamlandıktan sonra bu blok (işlem) bir önceki blokla eşleştirilir ve blok zincirindeki diğer blokların özetlerine eklenir. Bu sayede, bir bloktaki herhangi bir işlemi değiştirmek, tüm zinciri değiştirmeyi gerektirir, çünkü blokların birbirine kriptografik (matematiksel teknik) olarak bağlı olması nedeniyle zincirdeki herhangi bir değişiklik, blokların özetlerinde değişikliklere neden olacaktır. Gerçekleşen bu işlemin ardından şifrelerle bağlı bloklar hayali bir zincir meydana getirmiş olurlar.
Sizleri sıkmamak adına son olarak şuna değinmek gerekirse, bu işlemler nasıl güvenlidir? sorusu da normal olarak herkesin aklına gelmekte. Yukarıda bahsettiğimiz Mehmet’e gönderdiğim 50 TL’nin çalınması için bu sistemde bulunan bilgisayarların neredeyse %51’ini ele geçirmeniz gerekmektedir. Sistemde 5 trilyonluk bilgisayar varsayarsak 2,5 trilyonluk bilgisayarı ele geçirmek gerekmekte. Sizleri bilmem ama böyle büyük bir sistemi çalarsa 50 TL’de benden olsun arkadaşa. Şaka bir yana bir bilgisayarın ele geçirilmesi durumunda, blok zinciri ağının güvenliği elbette etkilenir. Ancak, blok zinciri ağındaki her bir düğüm (node), işlem doğrulama ve blok zinciri oluşturma işlemlerine katılarak ağın güvenliğini sağlar. Bu nedenle, tüm ağın ele geçirilmesi oldukça zordur ve büyük bir iş gerektirir.Umuyorum her şeyi açık ve anlaşılır bir şekilde açıklayabilmişimdir. Blockchain dünyasına hoş geldiniz. Öğrenecek çok şey var. BLOCKCHAIN EVENTS CENTRE’ı takip etmeye devam edin.
Hakan Karagöz
Afyon Kocatepe Üniversitesi/Bilgisayar Programcılığı/2
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/hakan-karag%C3%B6z03GÖRSEL KAYNAKLARI: https://pixabay.com/images/search/blockchain/
