Total Diz Artroplastisi
Diziniz artık sizi yarı yolda bırakmıyor! Total diz artroplastisi (TDA), ileri evre diz osteoartritinde sıklıkla tercih edilen ve yaşam kalitesini önemli ölçüde artıran cerrahi bir yöntemdir. Ancak ameliyat tek başına yeterli değildir. Gerçek iyileşme, rehabilitasyon süreciyle başlar. Çünkü hareket, sadece bir eklemin değil; hayatın yeniden başlamasıdır.
Rehabilitasyonun Temel Hedefi Nedir?
Cerrahi sonrası rehabilitasyonun amacı; ağrıyı azaltmak, ödemi kontrol altına almak, kas gücünü geri kazanmak, dengeyi geliştirmek ve hastanın fonksiyonel bağımsızlığını artırmaktır. Bu süreçte fizyoterapist, kişiye özel bir egzersiz programı oluşturarak hem bedeni hem de morali ayağa kaldırır.
Uygulanabilecek Egzersizler ve Aşamalar
- Erken Dönem Egzersizleri (0–2 hafta):
Bu dönemde amaç, dolaşımı artırmak ve kas aktivasyonunu korumaktır:
- Ayak bileği pompalama
- Diyafram solunumu
- Bacak kaydırma (aktif diz fleksiyonu)
- Göğüs kaldırma
- Pelvik side egzersizi
- Ayak destekli “ölü böcek” egzersizi
- Terminal diz ekstansiyonu
- Düz bacak kaldırma
- Dairesel ayak bileği hareketleri (saat yönü / ters yön)
- Köprü kurma
- Orta Dönem Egzersizleri (2–4 hafta):
Hastanın hareket kabiliyeti artar, kuvvetlendirme ve denge çalışmaları başlar:
- Midye egzersizi (kalça abdüktör kasları için)
- Aktif diz ekstansiyonu
- Yan tekme serileri (standing hip abduction)
- Duvara yaslanarak squat (bel düz olacak şekilde)
- Ayakta parmak uçlarında yükselme (5 saniye bekleme ile)
- Sırt üstü yatarken topuk kaydırma ile diz fleksiyonu
- Yüz üstü yatarken diz fleksiyonu
- Yumuşak top ya da balonla denge oyunu (partner eşliğinde, farklı yönlerden)
- Geç Dönem ve Fonksiyonel Aşama (4. hafta ve sonrası):
- Gözler kapalı, komutsuz denge çalışmaları (30. günden sonra)
- Fonksiyonel yürüyüş eğitimi
- Merdiven inme-çıkma teknikleri
- Yüksek denge ve propriosepsiyon egzersizleri (tek ayak, dengesiz zemin, theraband ile direnç)
Bilimsel Veriler Ne Diyor?
Yapılan çalışmalar, kor stabilizasyon ve sensorimotor egzersizlerin rehabilitasyon programlarına eklenmesinin; denge, propriosepsiyon ve fonksiyonel kapasite üzerinde belirgin iyileşmeler sağladığını göstermektedir. Bu egzersizler sayesinde, hastanın düşme riski azalır, özgüveni artar ve günlük yaşam aktivitelerine daha hızlı adapte olabilir.
Fizyoterapist, hastanın sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik iyileşme sürecine de rehberlik eder. Uygun egzersiz planı, motivasyon ve bireyselleştirilmiş yaklaşımla hasta süreci güvenle tamamlar.
Diz Değişir, Hayat Yeniden Başlar
Total diz artroplastisi sonrası rehabilitasyon bir zorunluluk değil, bir fırsattır. Yeniden yürümek, özgürce hareket etmek ve acısız bir yaşam sürmek için atılan en değerli adımdır. Fizyoterapistler, bu yolculuğun en güvenilir eşlikçileridir.
Unutmayın: Yeni bir dizle yeni bir hayata adım atmak sizin elinizde!
Tuğçe Özkaraşın
Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
