Santral Venöz Kateter ile İlgili Bilinmesi Gerekenler
Herkese selamlar ben Öğrenci Hemşire Tuana Sezgin. Bu yazımda sizlere santral venöz kateter ile ilgili bilinmesi gerekenlerin neler olduğundan bahsedeceğim. Eğer sizler de santral venöz kataterleri merak ediyor ve öğrenmek istiyorsanız sizleri yazımı okumaya davet ediyorum. Keyifli okumalar 😊
Santral Venöz Katater Nedir?
İntravenöz erişimi, hemodinamik monitorizasyonu ve kan örneklemesi yapabilmemizi sağlayan, santral ven içerisine (subclavian, juguler, femoral) yerleştirdiğimiz bir kanüldür.
Endikasyonları nelerdir? /Hangi durumlarda takılır?
- Periferal venöz erişim sıkıntılı ise intravenöz erişim amacıyla.
- Santral venöz basınç (CVP), santral venöz oksijen satürasyonu (SCvO2) veya pulmoner arteriyel kateter ile kardiyak parametrelerin monitörizasyonu.
- Plazmaferez, aferez, hemodiyaliz veya devamlı renal replasman tedavisi için.
- İrritan maddelerin infüzyonu için (ör. Vazopressörler, TPN, kemoterapi).
- Transvenöz kardiyak pace, inferior vena cava filtresi yerleşimi, venöz trombolitik tedavi, venöz stent gibi venöz sistem müdahaleleri.
Kontrendikasyonları nelerdir? / Hangi durumlarda yerleştirilmez?
- Koagülopati
- Solunum yetmezliği
- Artmış kafa içi basınç (KİBAS) (başı aşağı eğemeyeceğimiz için)
- Venöz obstrüksiyon (ör. Trombüs veya tümör)
- İlgili bölgede cilt enfeksiyonu, yanık vb durum.
- Hedef damarda kanama
- Koopere olamayan hasta
Koagülopati, Solunum yetmezliği, KİBAS’ta femoral yaklaşım tercih edilebilir.
Koagülopati: Relative (rölatif) kontrendikasyondur.
Koagülopati durumunda, subclavian girişimden kaçınılmalıdır. (Kanama üzerine kompresyon şansı olmadığından)
Trombositopeni uzamış aptt’den daha risklidir.
Üç çeşit kateter tipi mevcuttur; tünelli, tünelsiz, implante
Tünelli kateter
- Kateterize edilen ven ve cilt çıkış bölgesi arasında subkütan bir tünel oluşturur.
- Kateterler düz veya yuvarlak olabilir ve boyutları 2.7 F ila 12.5 F arası değişir (ör. Hickman, Broviac). Çıkışa bitişik bölgede kaf olur.
- Enfeksiyon oranı tünelsiz kateterden daha düşüktür.
Tünelsiz kateter
- En yaygın kullanılan kateter türü.
- Venöz kanülasyon bölgesinin komşuluğunda perkütan olarak yerleştirilir.
- 15-30 cm arasında.
- Poliüretran, silikon.
- Uzun dönem kullanılacak kateterler için kanın geri kaçışını, enfeksiyon ve trombüs oluşumunu önlemek amacıyla valv mekanizması mevcut olabilir.
- Tek, çift veya üç lümenli olabilir. Lümen sayısı arttıkça lümenlerin çapı daralır ve maksimum infüzyon hızı azalır ve trombüs riski artar.
Implante
- Komplikasyon gelişene veya ihtiyaç bitene kadar (ör. Kemoterapinin tamamlanması) kalabilir.
- İki tipi mevcut: Tünelli kateterler veya total olarak implante edilen cihazlar.
Peki kateter seçimi nasıl olmalı?
Birkaç gün için —> Tünelsiz
Haftalarca kullanılacaksa veya kalıcı olacaksa —> Port veya Tünelli
- Juguler ven (eksternal juguler ven, internal juguler ven) (JV) (İJV)
- Subclavian ven (SkV)
- Femoral ven (FV)
Eğer diğer bölgeler için kontrendikasyon yok ise, femoral yaklaşımdan çok, diğer bölgeler tercih edilmeli.
Subclavian ve juguler yaklaşım ile femoral yaklaşım arasında katetere bağlı komplikasyon riski aynı ancak femoral yaklaşımda iliofemoral tromboz ve enfeksiyon riski daha yüksek.
Zayıf hastalarda (BMI<24) juguler kateter bölgesinde, kilolu hastalarda (BMI>28) femoral kateter bölgesinde kolonizasyon daha yüksek.
Nasıl yerleştiriliyor?
Tünelsiz kateterler yatak başında, tünelli olanlar ve port cihazları ameliyathane şartlarında.
Kullanım sırasına göre hangi malzemeler kullanılır?
%2 klorheksidin
Steril elbise, eldiven, yüz maskesi ve başlık
Steril gazlı bez
Steril örtü
5 cc %1 lidokain
25 Gauge iğneli 3 cc lock-tip enjektör
22 Gauge 3.5 cm iğneli 5cc slip-tip enjektör
Giriş iğnesi: 6 cm 18 gauge geniş lümen iğneli 5 cc slip-tip enjektör
J-tip kılavuz teli
Dilatatör
Steril kateter yıkama solusyonu
Kateter
Kateter için steril yan bağlantısı
2-0 ipek sutür
Steril kapama
İşlemden önce;
Aydınlatılmış onam formu
Monitörizasyon ve oksijen desteği sağlanır.
Pozisyon; juguler ve subclavian için trendelenburg (dolum artar, hava embolisi riskini azaltır)
Bölgenin temizlenmesi (klorheksidin); tıraşlama önerilmez.
Aseptik teknik; steril örtü, ellerin cerrahi teknik ile yıkanması, steril eldiven, maske, elbise, başlık
Analjezi; sedasyon
Hasta uyanık ve anksiyöz ise kısa etkili benzodiazepinler verilir.
Lokal anestezi (fazlası ciltte işaretlenen bölgenin izdüşümünü bozabilir, derinliği arttırabilir)
Uygulama tekniği
En sık kullanılan yöntem, iğnenin lümeninin içerisinden damar lümenine kılavuz ile girilen Seldinger yöntemidir.
- Aseptik
- Ultrason desteği
- Baş aşağı (IJ, SC)
- Baş yukarı (femoral)
- Kılavuz teline dikkat edilmeli!
Tünelsiz Santral Venöz Kateterizasyonu Nasıl Yapılır?
- Malzemeler hazırlanır.
- Hastaya pozisyon verilir.
- Steril önlük ve eldiven giyilir. Girişim yapılacak bölgenin sterilliği sağlanır.
- Girişim yapılacak bölge ve hastanın üzeri steril örtü ile kapatılır.
- İyatrojenik enfeksiyon riskini önlemek için steril tekniğe titizlik ile uyulmalıdır.
- Ultrason probu steril kılıf içerisine yerleştirilir. Steril ultrason jeli kullanılır.
- USG ile ven bulunur.
- Ven üzerindeki dokuya lokal anestezik uygulanır.
- Ven içerisine USG kılavuzluğunda aspire ederek girilir.
- Enjektör çıkartılıp, kılavuz teli iğne veya anjiokateterin içerisinden ilerletilir. Kılavuz teline güç uygulanmamalıdır.
- Kılavuz tel istenilen uzunlukta yerleştirildiğinde, İğne çıkartılıp, tel sabit tutulur.
- Prosedür boyunca tek eliniz telde olmalı!
- Ciltte kılavuz teli komşuluğunda, kateterin geçişini kolaylaştırmak amacı ile bistüri ile çentik atılır.
- Dilatatörün içerisinden kılavuz teli geçecek şekilde damar içerisinde ilerletilir, kılavuz diğer el ile sabitlenir ve dilatatör geri çıkartılır.
- Tel her zaman dilatatörün ucundan dışarı çıkmış olmalı!
- Kateter içerisinden tel geçecek şekilde ilerletilir. Tel ve kateterin ne kadar ucundan tutulursa bu işlem o kadar kolay olur.
- Kateter damar içerisinde ilerletilir. Kılavuz teli kateterin ucundan çıkacaktır. Kateter yerleştirilmeden önce diğer el ile tel tutulur.
- Tel çıkartılır. Açık olan lümen, kapak gelene kadar parmak ile kapatılır.
- Çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için sırayla kateter lümenlerinden kan aspire edilir ve saline ile yıkanır.
- Kateter sütur ile cilde sabitlenir.
- İşlem yapılan bölge temizlenip üzeri steril teknik ile kapatılır.
Kaynakça
Uptodate
Roberts and Hedges’ Clinical Procedures in Emergency Medicine
Life in the Fastlane
Socmob Blog
Acilci.net
EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Etkinliklere ulaşmak için tıklayın.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
YAZAR:
Tuana Sezgin
İzmir Tınaztepe Üniversitesi – Hemşirelik – 2. sınıf
Linkedln
