Sağlık Bilgi Sistemleri Kılavuzu

Sağlık Bilgi Sistemleri Kılavuzu

Sağlık sektöründe çalışacak arkadaşlarımın özellikle meslektaş arkadaşlarımın çok iyi bildiğini düşündüğüm ve iş hayatında sürekli kullanacakları, oldukça kapsamlı olan “Sağlık Bilgi Sistemleri” ni olabildiğince kısa ve genel tutmaya özen gösterdim. İyi okumalar.

1.Sağlık Bilgi Sistemi Nedir?

Sağlık Bilgi Sistemi diğer bir tanımla “Sağlık Enformasyon Sistemi” sağlık kurumlarında, kişi ve kurumun sağlık bilgilerinin elde edilmesiyle daha iyi bir sağlık hizmetinin verilmesini sağlayan yazılım sistemleridir. Sağlık Bilgi Sistemleri, Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından işletilir. Türkiye’de Hastane Bilgi Sistemleri, 2003 yılında “E-Dönüşüm Türkiye Projesi” ile başlayarak konunun önemi gündeme gelmektedir. Hastane bilgi sistemleri yazılımları arasında, HBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi), AHBS(Aile Hekimliği Bilgi Sistemi), PACS(Görüntülü Arşivleme ve İletişim Sistemi), LBYS(Laboratuvar Bilgi Yönetim Sistemi), EBYS(Elektronik Bilgi Yönetim Sistemi) bulunmaktadır.

Bilgi sistemleri, 3 temel yolla verileri kullanılabilir bir bilgi haline getirir. Girdi- süreç- çıktı olarak kısaca sıralayabileceğimiz, bilgilerin toplanması, dönüştürülmesi ve dağıtılması sürecidir.

1.1Türkiye’de Sağlık Alanında Kullanılan Bilgi Sistemleri;

Doktor Bilgi Bankası,
Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS),
Elektronik Tüberküloz Yönetim Sistemi(e-TYS),
Muayene Bilgi Yönetim Sistemi(MBYS),
Hastane Enfeksiyonları,
Özürlüler Veri Bankası,
Personel Bilgi Sistemi (PBS),
Türkiye Kemik İliği Bilgi Sistemi (KİBS),
Türkiye Diyaliz Bilgi Yönetim Sistemi (TÜRKDİVES),
Türkiye Yoğun Bakım İzleme Sistemi (YOBİS),
Türkiye Organ ve Doku Bağışı Bilgi Sistemi (TODBS),
Türkiye Organ ve Doku Bilgi Sistemi (TODS),
Türkiye Ulusal İşitme Tarama Programı (İTP),
Yardımcı Sağlık Personeli Bilgi Bankası (YSP),
Yeşil Kart Bilgi Sistemi, vb. olarak sıralanabilir.

Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS):

Bir hastanın hastaneye kabulünden geçirdiği tedavilerden taburculuğuna kadar olan sürecin kayıt altında tutulduğu sistem. Hastanın SGK ile olan süreçlerinin takibinin yapılması. Hastanın demografik bilgileri, tıbbi kayıtları, tetkikleri, hasta kabul, tedavi gibi hastaya ait ve hastane idaresine ait bilgilere yönelik sağlık enformasyon sistemidir. Klinik ve idari modül içerisinde farklı modülleri bulunmaktadır.

Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS) 2006:

Sağlık Bakanlığına bağlı malzeme, insangücü kaynaklarının yönlendirilmesinde kullanılan, kurum ve bina bilgilerinin bulunduğu, özel sağlık kuruluşlarının izlendiği bir yönetim projesidir. 4 alt modülü bulunmaktadır;

İnsan Kaynakları Yönetim Sistemi (İKYS)
Malzeme Kaynakları Yönetim Sistem (MKYS)
Finans Kaynakları Yönetim Sistemi (FKYS)
İlaç Eczacılık Bilgi Sistemi (İEBS)

3.1. Malzeme Kaynak Yönetim Sistemi:

Sağlık Bakanlığına bağlı bütün malzeme kayıtlarının ve takibinin yapıldığı ana modüldür. HBYS ve İKYS ile entegre halindedir. Malzeme çıkışları. Zimmetler ve depodaki taşınır takipleri MYKS üzerinden yapılmaktadır.

3.2. İlaç Eczacılık Bilgi Sistemi:

Ayaktan ve yatan hastaların tedavisinde kullanılan demografik bilgi, alerji, kullandığı ilaç ve geçmiş tedavi bilgilerinin bulunduğu bir kaynaktır. İlaçların kulanım dozajı, ilaçların reçete edilmesi, stokların tutulması, ilaçların hastaya veya bölümlere dağıtılmasını kayıt altında tutup, kontrolünün sağlandığı yazılımdır.

Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS):

Sağlık Bakanlığına bağlı denetlemelerin yapıldığı aile hekimleri ve sağlık personelleri tarafından kullanılan yazılım sistemi. Birbirinden farklı özelliklere sahip olsalar da Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen Minimum Veri Modeline tabiidir. Aile hekimlikleri istedikleri AHBS yazılımını seçmekte özgürdürler. AHBS yerine başka bir program kullanılamaz.

Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi; sağlık.net 2008:

USBS, Sağlıkta Dönüşüm Programının temel unsurlarındandır. Hastaların doğumlarından itibaren sağlığıyla ilgili kendi verilerine ulaşabildikleri elektronik kayıt sistemidir.

5.1.E-Sağlık Projelerinin Temel Amaçları;

Veri akışlarının hızlanması,
Kaynak tasarrufuyla verimlilikte artış,
Elektronik kişisel sağlık kayıtlarının oluşmasıdır.

Sağlık.NET, Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS), Tele-Tıp, Ulusal Sağlık Veri Standartları (USVS), Sağlık Kodlama Referans Sözlüğü (SKRS) ve internet üzerinden sunulan çok sayıda servis, Türkiye’deki e-sağlık uygulamalarının temel bileşenlerini oluşturmaktadır.

Teletip:

Tüm sağlık sistemlerinde bulunan tıbbi görüntü ve radyolojik raporları bünyesinde toplar. Bu sayede görüntüler gerçek ortamda değil elektronik ortamda taşınmaktadır. Tıbbın ses, görüntü, verileri kullanılarak uygulanmasıyla konsültasyon ve tedaviyi içermektedir.

Bilgi Sistemi Çeşitleri:

Bilgi sistemleri, ihtiyaçların farklı kademelerde ve alanlarda kullanımına göre çeşitlilik göstermektedir. Sınıflama yapılırken, hastane örgüt yönetim hiyerarşisi baz alınmaktadır.

7.1.Veri İşleme Sistemleri:

Kullanıcılarına Göre Sistemlerin en yaygın bilinen ve kullanılan bilgi sistemidir. Operasyonel düzeyli sistemler olarak da geçen bu sistemler, bilgi sistemlerinin alt sistemi olup veri tabanını sağlar. İlgili verileri toplar, saklar ve kontrol eder. Genellikle günlük operasyonlarla ilgilenir. Finans, muhasebe, insan kaynakları fonksiyonlarında kullanılır. Verilerin kayıtlarını güncellemek için kullanılır.

7.2.Ofis Otomasyon Sistemleri:

Kullanıcılarına Göre Sistemlerin Bilgi Tabanlı Sistemi olarak da bilinir. Ofis çalışanlarının gerekli enformasyon ihtiyacını sağlamaya yöneliktir. Bunlara belge yönetimi, veri kaydı, faks makineleri örnek olarak verilebilir.

7.3.Yönetim Bilgi Sistemi:

Yönetim fonksiyonlarının kullanılabilmesi için bilgileri toplar, organize eder, işler ve raporlar.

7.3.1. YBS Girdileri İçsel ve Dışsal Kaynaklar Olarak Ayrılabilir.

İçsel kaynaklara faaliyet raporları sistemi, tedarik zincir sistemi; dışsal kaynaklara tedarikçiler, rakipler, ortaklar gösterilebilir.

7.3.2. Çıktıları Rapor Şeklindedir ve Bunlar;

Periyodik Raporlar: Önemli bilgilerin yansıtıldığı rapor.
Anahtar Gösterge Raporu: Temel işletme faaliyeti ve kritik uygulama raporu (Kalp ameliyatına dair klinik bilgi sisteminden alınan raporlar.)
Talep Raporu: Yönetici tarafından istenilen rapor.
Özel Rapor: Sıra dışı durum olaylarında istenilen rapor.
Durum Raporu: YBS’nin ürettiği toplam durum raporudur.

7.3.3.Temel Yönetim Bilgi Sistemleri:

Finansal Bilgi Sistemleri
Üretim İmalat Bilgi Sistemleri
Pazarlama Bilgi Sistemleri
İnsan Kaynakları Bilgi Sistemleri

7.3.3.1.Finansal Bilgi Sistemleri:

Yöneticilere hastane faaliyetlerinin kontrolü için gerekli bilgileri sağlar. Ücret bordro hesaplanması, satın alma, envanter kontrol sistemlerine bağlantısıyla finansal raporlar ve analizlerdir.

Finansal Planlama,
Maliyet Muhasebesi,
Defteri Kebir,
Varlık Muhasebesi,
Bütçeleme,
Alacak-Borç Hesapları,
Ücretlendirme.

7.3.3.2.Üretim İmalat Bilgi Sistemleri:

Üretilen ürünlerin üretim aşamasındaki bilgileri toplar, analiz eder, değerlendirir ve raporlar.

Ürün- Hizmet Planlama ve Kontrolü,
Envanter Kontrol Yönetimi,
Ürün Hizmet Tasarımı,
Stratejik Planlama,
Satın Alma,
Dağıtım,
Nakliye.

7.3.3.3. Pazarlama Bilgi Sistemleri:

Pazarlama kararlarının alınmasında kaynaklardan düzenli olarak veri toplanması ve bu verilerin insan, makine ve yöntemlerden oluşan sistemdir ve düzenli olarak güncelleyerek trendi belirler.

Pazar Araştırması,
Reklam ve Promosyon,
Müşteri Hizmetleri,
Satış ve Sipariş Planlama,
Talep Tahmini ve Analizleri.

7.3.3.4. İnsan Kaynakları Bilgi Sistemleri:

İnsan kaynakları süreçlerinin tek bir modül veya program üzerinden yapılarak verilerin tutulup, düzenlenip, raporlanmasına yardımcı olan bir yazılım sistemdir. İş planlaması, verimlilik analizinde, maaş bordro bağlantısıyla iş maliyet dağılımı oluşturmak için kullanılan yazılım sistemi.

Özlük dosyaları tutma ve takibi,
Çalışan yaşam döngüsü değişiklikleri,
İzin ve tatil takibi,
Eğitim ve geliştirme,
İşe alım ve onboarding,
Ücret yönetimi,
Performans değerlendirme.

7.3.3.5. Karar Destek Sistemleri:

Bilgi sistemlerinden alınan veriler ve dışsal kaynaklardan elde edilen güncel bilgileri karşılaştırılarak ve işleyerek yöneticinin karar vermesinde yardımcı olan yazılım sistemidir. Orta düzeydeki yöneticiler tarafından kullanılmaktadır. Doğru veriyle karar vermeyi hızlandırmayı amaçlamaktadır. Bunun gibi birçok sistem Sağlık.net projesinde birleşmektedir. 4 temel bileşeni vardır;

Kullanıcı Arayüzü,
Veritabanı,
Karar Modelleri ve Analitik Araçlar,
KDS Mimarisi ve Ağ.

7.3.3.6. Üst Yönetim Bilgi Sistemleri:

Üst yöneticiler tarafından kullanılmaktadır. Çoğunlukla dışsal kaynaklardan yararlanılmaktadır, çok çeşitli iç ve dış veriler elde etmesiyle üst yöneticiler için faydalı veri çeşitliliğini sağlamaktadır.

SAĞLIKTA DİJİTAL DÖNÜŞÜM:

Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından planlanıp uygulanan dijital sağlık uygulamaları aşağıda yer almaktadır.

2004 TÜRKİYE SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ EYLEM PLANI
2006 ULUSAL SAĞLIK VERİ SÖZLÜĞÜ
2006 ÇKYS
2008 SAĞLIK.NET
2010 MHRS (MERKEZİ HEKİM RANDEVU SİSTEMİ)
2010 TDMS (TEK DÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ)
2012 İTS (İLAÇ TAKİP SİSTEMİ)
2013 EBYS
2015 SAĞLIK BİLİŞİM AĞI
2015 E-NABIZ
2015 TELERADYOLOJİ SİSTEMİ
2016 ESİM ( ENGELSİZ SAĞLIK İLETİŞİM MERKEZİ)
2016 MİZ (MEKANSAL İŞ ZEKASI)
2016 HSYS (HALK SAĞLIĞI YÖNETİM SİSTEMİ)
2017 ASOS ( ACİL SAĞLIK OTOMASYON SİSTEMİ)
2017 BEYAZ KOD
2017 E- REÇETE

2018 MELİS (MERKEZİ LABORATUVAR İŞLETİM SİSTEMİ)
2018 EKİP ( ENTEGRE KURUMSAL İŞLEM PLATFORMU)
2018 E- RAPOR SİSTEMİ
2018 HYP ( HASTALIK YÖNETİM PLATFORMU)
2018 UETS ( UZMANLIK EĞİTİM TAKİP SİSTEMİ)
2018 SAĞLIK TURİZM PORTALI)
2018 ÖBS ( ÖLÜM BİLDİRİM SİSTEMİ)
2018 SİNA ( SAĞLIKTA İSTATİSTİK VE NEDENSEL ANALİZLER)
2020 FİTAS
2020 KORONA ÖNLEM
2020 HAYAT EVE SIĞAR
2020 SAĞLIK PANO
2020 SİNA COV19
2020 COV19 KARAR UYGULAMASI
2020 ÖZDES
2020 EKİP VAKA PAYLAŞIM PORTALI
2020 RUHSAD
2020 DR. E-NABIZ
2021 AŞILA
2021 HEALTHPASS
2021 NEYİM VAR?

Buraya kadar sıkılmadan okuyan herkese teşekkür ederim.

EtkinKampüs, üniversite öğrencilerine yönelik düzenlediği etkinliklerle sadece akademik değil, aynı zamanda mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlıyor. Etkin Kampüs’ün öğrencilere sunduğu fırsatlar, onların alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı oluyor.
Kampüs temsilciliği hakkında detaylı bilgiye erişmek için tıklayın.
Tüm etkinliklere ulaşmak için tıklayın.

YAZAR:Ayşe Betül Tekin
Ankara Üniversitesi Sağlık Yönetimi 4.Sınıf
Linkedln

KAYNAKÇA:

sağlık