Gebelikte Fonksiyonel Beslenme: Probiyotikler, Prebiyotikler ve Bağırsak Sağlığını Destekleyen Besinler

Gebelikte Fonksiyonel Beslenme: Probiyotikler, Prebiyotikler ve Bağırsak Sağlığını Destekleyen Besinler

Merhaba sevgili okuyucu; ben emzirme danışmanı aynı zamanda beslenme ve diyetetik öğrencisi İlay Akdoğan. Bu yazımızda popüler ve güncel olan bu konuyu oldukça önemli bir kesim üzerinden ele alacağız. Umarım keyifle okursun. 

İyi okumalar!

Konumuza geçmeden önce bazı sorulara cevap vermeliyiz.

Probiyotik nedir? 

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “yeterli miktarda alındıklarında endojen mikrofloranın özelliklerini geliştirerek konakçı sağlığını olumlu yönde etkileyen canlı mikroorganizmalar”dır.

Prebiyotik nedir?

Prebiyotikler, vücudumuz tarafından parçalanmayan ve probiyotikler için besin görevi gören yapılardır. Adeta probiyotiklerin besini olarak işlev görürler. Yeterli prebiyotik alımı, bağırsaktaki faydalı bakterilerin gelişmesini ve çoğalmasını destekler.

Mikrobiyota nedir?

Mikrobiyota, mikroorganizma topluluğudur. 

Bağırsak mikrobiyotası nedir?

Bağırsak mikrobiyotası, bağırsaklarda bulunan mikroorganizma topluluğudur.

Bağırsak mikrobiyotası neden bu kadar önemli? 

Bağırsak mikrobiyotası, gastrointestinal bağışıklık sisteminin doğru şekilde gelişmesinde önemli bir faktördür. Sadece yaşayan mikroorganizmalardan ibaret değildir. Sağlığımızın merkezinde yer alan bir organ gibidir. 

Mikrobiyotayı etkileyen faktörler:

1. Anne
2. Yaş
3. Coğrafi konum
4. Doğum şekli
5. Diyet
6. Antibiyotikler
7. Genetik

Sağlıklı bir geleceğin en önemli taşları yaşamdaki ilk 1000 günde atılır! İlk 1000 gün şöyle tanımlanır: Hamileliğin öğrenildiği ilk gün başlayıp (9 ay = 270 gün), bebeğin 2. yaş gününe kadar (2 x 365=730 gün) geçen süredir(270 + 730 = 1000). Bu nokta da biraz önce mikrobiyotayı etkileyen faktörlerden birinin ‘ANNE’ olmasının sebebidir. Yapılan araştırmalarda annenin gebelik ve emzirme döneminde tükettiği besinlerin, hem kendi mikrobiyotasına hem de bebeğin mikrobiyota gelişimine doğrudan etkili olduğu gösterilmektedir.

Gebelik süresince bağırsak mikrobiyotasının desteklenmesi, diyetin düzenlenmesi, bilinçli antibiyotik kullanımı da ekstra önem arz etmektedir.

Peki gebelik döneminde probiyotik, prebiyotik kullanımın faydaları nasıl sıralanır?

1. Anne bağışıklığını güçlendirebilir
2. Sindirim sistemini rahatlatır
3. Gestasyonel diyabet riskini azaltabilir
4. Sağlıklı bağırsak mikrobiyotası oluşumunu destekler
5. Annelerde doğum sonrası depresyon ve kaygıyı azaltır
6. Bebekte egzama (Atopik Dermatit) riskini azaltabilir
7. Alerji gelişimini önleyebilir

Bu kadar önem arz eden sisteme katkıda bulunmak için neler tüketebiliriz?

1-Yüksek lifli gıdalar: Sebzeler, meyveler, tam tahıllar, baklagiller -Bağırsak mikrobiyotasısının çeşitliliğini arttırabilir.-

2- Fermente gıdalar: Yoğurt, ayran, kefir, turşu -Mikrobiyota dengesini destekleyecek probiyotik bakteri sağlarlar.-

3- Prebiyotik gıdalar: Sarımsak, soğan, yer elması -Yukarıda da söylediğimiz gibi prebiyotik bakteriler, probiyotik bakterilerin besini görevi görür. Bu durumda prebiyotik gıda tüketimi floradaki probiyotik bakterilerin sayısını arttırabilir.-

4- Dengeli beslenme, diyetin düzenlenmesi. -Yararları kabul görmüş Akdeniz diyeti, mikrobiyota gelişimi içinde oldukça kıymetli bir beslenme biçimidir-

Örnek verebileceğimiz bazı besinler:

1. Tam tahıllar
2. Sarımsak
3. Soğan
4. Kereviz
5. Yulaf
6. Baklagiller
7. Yer elması
8. Enginar
9. Pırasa

UNUTMA!

Probiyotikler canlı hücrelerdir. Bu hücrelerin mikrobiyataya etki gösterebilmesi için bağırsağa canlı ulaşması gerekir. Bu yüzden tüketilen ürünlere uygulanan ısıl işlemler, ürünlerin bekletilme süreside probiyotik miktarına doğrudan etkilidir.

Gebelik ve emziklilik dönemi aynı zaman da bebeğin mikrobiyotasını destekleyecek genel öneriler:

1. Emzirme durumu erken yaşamda bebek büyümesini ve mikrobiyal ardıllığı derinden etkilediğinden, süt-mikrobiyota etkileşimi, duraklayan büyümenin ele alınabileceği müdahale için birincil hedef görevi görebilir. Anne sütü en kaliteli probiyotik ve prebiyotikleri içerir. Bebeğin mikrobiyotası için kıymetli besinlerin başında gelir.
2. Stres düzeyinize dikkat edin.
3. Gerekirse hekiminiz ile görüşüp takviye planlaması yapın.
4. Yeteri kadar su tüketin.
5. Günlük hareketinizi arttırın.
6. Probiyotik bakımından zengin ürünleri her gün tüketin.

Kaynakça:

1. Barthow C, Wickens K, Stanley T, Mitchell EA, Maude R, Abels P, Purdie G, Murphy R, Stone P, Kang J, Hood F, Rowden J, Barnes P, Fitzharris P, Craig J, Slykerman RF, Crane J. The Probiotics in Pregnancy Study (PiP Study): rationale and design of a double-blind randomised controlled trial to improve maternal health during pregnancy and prevent infant eczema and allergy. BMC Pregnancy Childbirth. 2016 Jun 3;16(1):133. doi: 10.1186/s12884-016-0923-y. PMID: 27255079; PMCID: PMC4891898.
2. Robertson RC, Manges AR, Finlay BB, Prendergast AJ. The Human Microbiome and Child Growth – First 1000 Days and Beyond. Trends Microbiol. 2019 Feb;27(2):131-147. doi: 10.1016/j.tim.2018.09.008. Epub 2018 Oct 24. PMID: 30529020.

İlay Akdoğan 

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

3. Sınıf Temsilcisi

Anne Çocuk Beslenmesi – Gebelik Dönemi

Gebelik, annenin hem fizyolojik hem de psikolojik olarak bütüncül desteklenmesi gereken özel bir dönemdir. Bu eğitimde, beslenme temelli well-being yaklaşımları ile annenin ve bebeğin sağlığını en iyi şekilde destekleyecek bilgiler sunulacaktır.