Ebeliğin insanlık tarihi kadar eski bir meslek olduğunu biliyoruz. Halk arasında ebe; doğumda gebeye destek olan, bebeği ve bebeğin eşini (plasentayı) doğurtan olarak biliniyor. Peki bu yeterince doğru ve eksiksiz bir ifade mi, gelin beraber bakalım…
Ebe Kimdir?
Uluslararası Ebelik Konfederasyonuna (ICM) göre ebe:
- “Gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde kadının bakımını sağlayan,
- Gerekli tavsiyelerde bulunan,
- Kendi sorumluluğunda doğumu gerçekleştiren,
- “Yenidoğanın bakımını sağlayan ve kadın ile işbirliği içinde çalışan, güvenilir ve sorumluluk sahibi bir profesyonel” olarak tanımlanıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tanımına göre ebe:
- “Gebelik, doğum ve doğumdan sonra annelere gerekli bakım ve danışmanlığı sağlamak,
- Normal doğumları kendi sorumluluğunda gerçekleştirmek ve
- Yenidoğanın bakımını yapmak üzere eğitilmiş kişi” olarak tanımlanıyor.
Türkiye’de Ebelerin Görev ve Sorumlulukları
T.C Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 2001 tarihli “Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge”sinin 130.maddesinde ülkemiz için ebelerin görevleri şu şekilde tanımlanıyor;
- Hizmeti götürecek bölge ve toplumu tanımak,
- Bölgenin sağlık ölçütlerini değerlendirmek ve buna göre sorunları ve öncelikleri saptamak,
- Evlilik öncesi ve evlilikte aile planlaması hizmetleri ile ilgili danışmanlık hizmetlerini yürütmek, gerekli uygulamaları yapmak, sertifikası varsa RİA uygulamak,
- 15-49 yaş evli kadınları saptayıp mevzuatta öngörülen aralıklarla izlemini yapmak,
- Doğum öncesi bakım ve izlemi yapmak, gebelik tanısını koymak, takibini yapmak, riskli gebelikleri erken dönemde tespit etmek ve gerekli birimlere sevk etmek,
- Doğum sırasında gerekli bakım ve izlemi yapmak; doğumu uygun şekilde yaptırmak, gerekiyorsa epizyotomi yapmak, riskli durumları değerlendirmek ve sevkine karar vermek,
- Doğum sonrası bakım ve izlemi yapmak,
- 0-6 yaş grubu çocukların bakım ve izlemini yapmak,
- Bulaşıcı hastalık kontrol grubunda görev almak,
- İshal ve ishalli hastalıklar konusunda risk altındaki grupları saptayarak gerekenleri yapmak,
- Beslenme bozukluğuna bağlı hastalıkları ve etkileyen faktörleri bilmek ve gerekenleri yapmak,
- Yaşlı sağlığı hizmetlerine katılmak,
- Bireysel ve grup eğitimlerine katılmak,
- Ev ziyaretleri yaparak gebe ve bebekleri tespit etmek, düzenli aralıklarla ziyaret etmek ve izlemek,
- Gebe, bebek ve çocuklara ait kayıt formları eksiksiz doldurmak,
- Bağışıklama hizmetlerinde görev almak,
- Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulması, usulüne uygun kullanılması ve korunmasını takip ve kontrol etmek,
- Enjeksiyon ve pansuman hizmetlerini yürütmek,
- Planlanan mesai sonrası çalışmalara katılmak,
- Toplum kalkınması hizmetlerinde görev almak,
- Görevi ile ilgili kayıt ve formları tutmak,
- Nüfus tespiti çalışmalarında görev almak,
- Halk eğitimi materyalleri ihtiyacını belirlemek, temin edilmesini ve kullanılmasını sağlamak,
- Sağlık evlerinde çalışan ebeler için; sağlık evleri binasının korunmasını ve bakımını sağlamak,
- Hizmet ile ilgili verilen diğer görevleri yapmak.
Ve aynı zamanda; tüm bu görevleri DİL, DİN, IRK ayırt etmeden yapmak!
“Ebeler yaşamı korur ve dünyanın ebelere her zaman olduğundan daha fazla gereksinimi var” (2015)
-(ICM, DSÖ, UNİCEF ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu(United Nations Population Fund–UNFDA)
Türkiye’de Nasıl Ebe Olunur?
Türkiye’de, üniversiteden ebelik ile ilgili lisans eğitimi veren fakülte ve yüksekokullarından mezun olan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilenlere ebe unvanı veriliyor.
Benzer şekilde, öğrenimlerini yurt dışında ebelik ile ilgili bir okulda tamamlayarak denklikleri onaylanan ve diplomaları -yine- Sağlık Bakanlığınca tescil edilenlerin de ebe unvanı almaları mümkün.
Mezuniyet şartlarına gelirsek, yönetmeliğe göre ebelik eğitimi sonunda mezun olan ebelerin;
- Özellikle kadın hastalıkları ve doğum olmak üzere, ebelik faaliyetlerinin dayandığı bilimler hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları,
- Meslek etiği ve meslekle ilgili yasal mevzuat hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları,
- Yeni doğan ve kadın doğum alanında, biyolojik fonksiyonlar, anatomi ve fizyoloji konularında detaylı bilgiye sahip olmaları ve sağlık ile fiziksel ve sosyal çevre arasındaki ilişkiyi ve sağlıklı bireyin davranışını yeterli düzeyde anlayabilmeleri,
- Ebelik ve kadın doğum konularında nitelikli personelin denetimi ve gözetiminde onaylanmış kurumlarda yeterli bir klinik deneyiminden geçmiş olmaları,
- Sağlık personelinin eğitimi ve bu personelle çalışabilme deneyimini yeterli düzeyde anlayabilmeleri, gerekiyor.
Ebelik eğitimi pratik ve klinik eğitim ile uygun gözetim ve denetim altında verilmeli. Bu eğitimde bir öğrencinin;
a) En az 100 doğum öncesi muayeneyi de içerecek şekilde gebe kadınlara danışmanlık yapması,
b) En az 40 gebe kadının gebelik takibini ve bakımını yapması,
c) En az 40 doğumu kendisinin yapması (Doğum yapan kadın sayısı eksikliği nedeniyle bu sayıya ulaşılamıyorsa, bu sayı öğrencinin 20 tane daha doğuma yardım etmesi koşulu ile 30’a indirebiliniyor)
ç) Makat doğuma aktif olarak katılması (Makat doğum mümkün olmadığı takdirde simülasyon yapılarak çalışılmalı),
d) Epizyotomi uygulaması ve dikiş ile başlaması (Bu, teorik bilgi verme ve klinik pratiği içeriyor. Dikiş pratiği, epizyotomi sonrası veya basit perianal yırtılmalara dikiş atılmasını içeriyor. Gerekirse bu durum simülasyon şeklinde yapılabiliyor),
e) Gebelik, doğum ya da doğum sonrası dönemde risk altında olan 40 kadını izlemesi ve bakım yapması,
f) En az 100 lohusayı ve sağlıklı yeni doğan bebeği izlemesi ve bakımını yapması (muayene dahil),
g) Özel bakım gerektiren, prematüre, postmatüre, düşük doğum ağırlıklı veya hasta bebekler dahil olmak üzere; yeni doğan bebek gözlemini ve bakımını yapması
h) Jinekolojik ve obstetrik patolojisi olan kadınların bakımını yapması,
ı) Tıbbi ve cerrahi bakımın içinde yer alması gerekiyor
(Bu, teorik eğitim ve klinik uygulamayı içermeli.)
Ve yerine getirdiği bu görevleri lisans eğitimi boyunca “KRİTER DEFTERİ” adı altında içi hasta bilgileriyle doldurulmak üzere planlanmış, boşluklu deftere işliyor. Lisans eğitimi sonunda bu defter kontrol edilerek kuruma teslim ediliyor.
Sonuç olarak, ebelik mesleğinin görevi bu yazının en başında yazıldığı gibi sadece doğumdan ibaret değil, bir kadının gebe olmak istemesinden – gebelik, doğum ve doğum sonrası süreci de kapsayarak- dünyaya gelen bebeğin 6 yaşına kadar bakımını ve yukarıda belirttiğim toplum sağlığı ve bireysel çalışmaları içeriyor.
Bugünkü yazım bu kadardı. Ebelikte çalışma yerleri, alınabilecek eğitimler, yurt dışı olanakları, ders içerikleri, anne- bebek sağlığı- beslenmesi, doğuma hazırlık yöntemleri, gebelik süreci gibi daha birçok konu hakkında bilgi sahibi olmak isterseniz, yeni yazılarım için takipte kalın, sevgilerle..
Kaynak: turkebelerdernegi.org, saglik.gov.tr
AYLİN UYAR
İstanbul Kent Üniversitesi Ebelik 3.Sınıf
