Diş Hekimliğinde Ağrı Yönetimi
Ağrı, insanoğlunun karşı koymak zorunda kaldığı ve farklı yoğunlukta algıladığı bir süreçtir. Ağrı konusu diş hekimliğinde en sık karşılaşılan konuların başında gelmektedir. Ağız, çene ve çevre dokulardan kaynaklanan ağrıların giderilmesi sorumluluğu diş hekimlerine aittir. Ağrı diş hekimlerine yapılan plansız ziyaretlerin en yaygın nedenidir. Hastayı diş hekimine gitmeye zorlayan ağrı, birçok farklı dental problemin nedeni olabilir. Diş hekimi tarafından yapılan dental tedaviler sonrasında da diş kaynaklı ağrılar ortaya çıkabilir.
Ağrıyı yönetmek için 3-D ilkesi -teşhis, diş tedavisi ve ilaçlar- kullanılmalıdır. İlk ve en önemli adım, ağrıya neden olan durumu teşhis etmek ve bu duruma neyin neden olduğunu belirlemektir. Daha sonra, genellikle semptomların hızla çözülmesini sağladığı için uygun diş tedavisi yapılmalıdır. İlaçlar yalnızca diş tedavisine ek olarak kullanılmalıdır.
Endodontik tedavide ağrı yönetimi: Endodontik ağrı yönetimi tedavinin tüm aşamaları kapsamaktadır. Etkili lokal anestezi, endodontik tedavide ağrı kontrolünün temelini oluşturur. Diş hekimliğinde lokal anestezi uygulaması genellikle topikal veya enjekte edilebilir ajanlar yoluyla yapılabilir.
Tedaviye başlamadan 30dk-1 saat önce NSAID medikasyonu ve kanal içi kriyoterapi (2-4 derece distile su ile son irrigasyonda 5dk yıkama) ağrı yönetiminde etkili olduğu görülmüştür.
Endodontik tedavi sonrasında oluşan ağrı süresi periapikal dokulardaki hasarın miktarı ve etkenin cinsine göre değişebilir. İltihabın önlenmesi ve ağrının durması amacıyla çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Tedaviden hemen sonra hastada oluşabilecek ilk 24-48 saat ağrıyı ortadan kaldırmak için Naproxen (500mg), Asetominofen (325mg)+İbuprofen (200mg), Tramadol (100mg) kullanılabilir.
Ortodontik tedavide ağrı yönetimi: Ortodontik tedavi sırasında ağrı kontrolünde steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar(NSAI) en yaygın tercih edilen yöntemdir. Ayrıca anestezik jel, ısırma mumu, transkütanöz elektriksel sinir stimülasyonu, düşük seviyede lazer kullanımı ve titreşimsel uyarı yöntemleri de kullanılan yöntemler arasındadır. Ortodontik ağrıda en etkili ilacın ibuprofen olduğu tespit edilmiştir.
Cerrahi tedavide ağrı yönetimi: Gömülü dişler; perikoronal ve periodontal infeksiyonlar, kök rezorsiyonu, kist ve tümör oluşturma potansiyellerinden dolayı idiopatik ağrı meydana getirebilir. İdiopatik ağrı, klinik veya radyolojik herhangi bir anormal bulgu olmaksızın oluşan ağrıdır. Bazı hastaların gömülü dişlerinin çıkarılmasıyla bu ağrıdan kurtuldukları bildirilmiştir.
İmplant cerrahisinde operasyon sırasında veya sonrasında pek çok komplikasyon oluşabilir. Ağrı da bunlardan biridir. Ağrıya çözüm olarak ağrı derecesine göre uygun anaijezikler verilebilir ancak bu ağrıya geçici bir çözümdür. Problemin esas kaynağına ulaşmadan ağrı kesiciler uygulanması doğru değildir. Her hastanın ağrı eşiği farklı olduğundan implantın kaderi için birkaç gün beklenmelidir. Geçmeyen ağrılarda implantın çıkarılması tek çözüm olabilmektedir.
Tempomandibular eklem bozukluğu sonucu oluşan ağrılarda tanı önemlidir. Tanıya göre kas gevşetici ilaçlar, antianksiyolitik ilaçlar, fizik tedavi, splint tedavisi ve diğer non-invaziv yöntemler ile ağrı giderilebilmektedir.
Pedondontide ağrı yönetimi: Pediatrik hastalarda ağrı yönetimi yetişkinlere kıyasla daha zor olabilmektedir. Çocuklar ağrıyan bölgeyi net bir şekilde ifade edemedikleri zaman teşhis koymak ve tedavi etmek zorlaşmaktadır. Bu yüzden öncelikle hasta kaygısını azaltmaya yardımcı olan davranış yönetimi ilkesi uygulanmalıdır. Rahatlatıcı nefes egzersizleri, müzik terapisi, anlat-göster-yap tekniği gibi yöntemler farmakolojik yöntemlere ek olarak uygulanabilir.
- Dental ağrı teknikleri:
- Sebebin ortadan kaldırılması
- Lokal analijezik ilaçların enjekte edilmesi
- Psikosomatik metodların kullanılması
- Lazer teklonojisi
- Müzikle analjezi
- Soğuk havayla anestezi
- Akupunktur
- Elektrikle anestezi (TENS)
- Kaynakça
- https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/151718/mod_resource/content/0/dental ağrı kontrol.pdf
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38073986/
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1865985
- https://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/Cesitli/dishekimliginde_agri(2002).pdf
Hacer Aksak
Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Diş Hekimliği Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
