Tükenmişlik: Öğretmenler De Yorulabilir
Öğretmen olmak sadece meslek değil aynı zamanda emek, sabır, fedakârlık ve bolca duygusal dayanıklılık isteyen hayat tarzıdır. Zorlu öğrenciler, empati yoksunu veliler, yetiştirilmesi gereken müfredat, evraklar, yaptığın her işte bir sorun arayan çevre eğitimcilerin hayatını kabusa çevirir. Duygusal dayanıklılık isteyen bu meslek dalı kimi zaman eğitimcileri zorlar ve onları duygusal olarak çöküntüye sürükler.
📌 Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik sendromu, uzun süreli stres, aşırı iş yükü ve duygusal baskılar sonucu kişinin fiziksel, zihinsel ya da duygusal olarak kötü hissetmesidir. Özellikle eğitimciler arasında yaygındır çünkü oldukça zorlu ve duygusal dayanıklılık gerektiren bir meslektir.
Tükenmişlik sendromu öğretmenler için oldukça önemlidir. Çünkü geleceğin emanetçisi olan öğretmenlerimizin motivasyon kaybına, öğrencilerle olan ilişkisinde olumsuz sonuçlara sebep olabilir. Tükenmiş öğretmenler okul iklimini de etkiler. Daha fazla stres, gerginlik ve olumsuz duygular öğretmen- öğrenci ilişkisini, okul ortamını kötüleştirebilir. Hatta öğrencilerin akademik hayatlarını olumsuz yönde etkileyebilir.
Peki tükenmişlik sendromuna ne sebep olur?
⚠️Tükenmişliğin Nedenleri
🔄 Sürekli Tekrarlanan ve Yoğun İş Gücü
Sürekli aynı dersler, okul, öğrenciler ve aynı ortamda uzun süre geçirmek tükenmişliğe sebep olabilir. Yoğun evrak işleri, ders dışı aktiviteler, veli toplantıları iş yükünü artırır duygusal olarak eğitimciyi tüketebilir.
⏳Zaman Yetmezliği
Yetiştirilmeye çalışılan müfredat, eksik kalan konular eğitimcilerde strese sebep olur.
💔Duygusal Emek
Öğretmen olmak öğrencileri sadece akademik olarak değil duygusal olarak da yanlarında olmayı gerektirir. Bazen öğrencilerin yaşadığı problemler öğretmenleri yıpratır.
🙁Takdir Eksikliği
Yoğun emek ve çabaya rağmen eğitimciler yeteri kadar takdir görmezler. Yapılan onca fedakarlıklara rağmen hatalar ve sorunlar hep eğitimcilerde aranması velilerin anlayışsız davranması da yine eğitimcilerimizin tükenmesine, yıpranmasına sebep olur.
💸Düşük Maaş
Onca emek ve fedakarlığa rağmen eğitimcilerin aldığı maaş oldukça asgari düzeydedir. Motive edecek maaşın alınmaması öğretmenleri etkiler. Ayrıca öğrencilere verilen pekiştireçlerde öğretmenleri maddi açıdan etkilemektedir.
👎 Mobbing
Kendinden üst kademelerdeki iş arkadaşları tarafından zorbalanılmak eğitimcilerin kendilerini kötü ve yetersiz hissetmesine sebep olur.
🌱 Tükenmişlikle Nasıl Baş Edilir?
Tükenmişlik sendromuyla baş edilebilir. Baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, okula gitmeme isteği tükenmişlik sendromunun belirgin özelliklerindendir. Eğitimciler kendilerinde uzun süredir devam eden bu problemleri gördüğünde ilk olarak kendilerine vakit ayırmaları gerekir.
- Duygusal Farkındalık Geliştirme
Eğitimciler genellikle duygularını bastırır ya da erteler. Bunun yerine içsel bir diyalogla “şu an kendimi stres altında hissediyorum çünkü…” gibi cümlelerle duygular anlamlandırılmalıdır.
- Stres Yönetim Teknikleri Öğrenilmesi
Nefes egzersizi, meditasyon, yoga veyahut sakin doğa yürüyüşleri gibi egzersizler stresi azaltmaya yardımcı olur. Öğretmenler bu gibi stresi azaltan egzersizleri aktif kullanmayı bilmelilerdir. Çünkü stres hem kendilerini hem de öğrencileri olumsuz şekilde etkiler.
- Mesleki Anlam ve Amaç
Öğretmenlik çok kutsal bir meslektir. Geleceğin şekillenmesi, topluma hizmet edecek vatandaşlar oluşturulması ilk olarak öğretmeneler tarafından sağlanır. Bu yüzden bu kutsal mesleği isteyen ve seven bireyler yapmalıdır. Öğretmenlik düşünen bireyler kendilerine ilk olarak “ben neden öğretmen olmalıyım?” sorusunu sormalıdır. Öğretmenler ise zorlandıkları anda ilk gün ki eğitim aşkını kendilerine hatırlatabilmek için aynı soruyu sormalılardır. Böylece bazı zorluklar bu anlamlandırmayla anlatılabilir.
- Mükemmeliyetçilik
Eğitimcilerimiz her derste harikalar yaratmak ister. Her şeyin en iyisini yapmak, öğrencilere en iyi şekilde dersi anlatabilmek, en iyi öğrenci profili yetiştirmek isterler. Ancak fazla mükemmeliyetçilik beraberinde stres, yorgunluk, kaygı gibi olumsuz duygular getirir.
- Küçük Başarıları Kutlamak
Her çocuk farklı kapasiteye sahiptir. Öğrenme hızları ise bu durumla paraleldir. Öğretmen olarak öğrencileri analiz etmek ve başarılarını takip etmek çok önemlidir. Eğitimci olarak yapılan başarılar da kutlanmalıdır. Bu başarının çok uç düzey olmasına gerek yoktur. Gün içinde bir öğrenciyi mutlu etmek bile bir öğretmen için paha biçilemez bir başarıdır.
- Kendini Geliştirme
Öğretmenler hızla gelişen çağa ayak uydurmalıdırlar. Güncel olayları takip edebilmeli ve çağın gerekliliğine uygun öğretmen olunmalıdır. Mesleki yetersizlik hissi eğitimcileri meslekten soğutabilmektedir. Bu nedenle öğretmenler kendilerini yenilemeli ve merakla yeni şeyler öğrenmelidirler.
Son olarak…
Kendimize iyi bakmak, başkalarına daha iyi bakabilmenin ilk adımıdır (Brown,2010).
Yorulduğumuzda dinlemek, ortam değiştirmek ya da sevdiğimiz aktiviteler yapmak iyi olmanın bazı yollarıdır. Unutulmamalıdır ki eğitimciler de insandır ve fıtri olarak yorulabilirler. Önemli olan tükenmişlik hissini minimum düzeye indirebilmektir. Mandela’nın dediği gibi düşmek değil kalkmamayı seçmek tükenmektir.
KAYNAKÇA
- İŞ,E.,& GÜÇLÜ,E (2024).Öğretmenlerin Tükenmişlik Deneyimi: Nedenler ve Çözüm Önerileri, DERGİ PARK,5(1)
- ERDEM PSİKİYATRİ,(2024, 17 ARALIK). Tükenmişlik Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir.
- https://www.erdempsikiyatri.com/tukenmislik-sendromu-nedir-belirtileri-nelerdir
- DOKTOR ÖĞRETİM ÜYESİ SEDAT ALEV, GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ
Nursena Doğan
Gaziantep Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü
1. Sınıf Temsilcisi
