Suça Karışan Çocuklara Sosyal Hizmet Perspektifinden Bir Bakış
Toplumların çocuklara yaklaşımı, onların insana ve adalete bakışının en önemli göstergelerindendir. Ancak ne yazık ki bazı çocuklar, yaşamın getirdiği olumsuz koşullar nedeniyle suçla ilişkilendirilen eylemler içinde bulunabilmektedir. Bu durum, yalnızca bireysel bir hatanın sonucu değil; çoğu zaman sosyal, ekonomik ve kültürel etkenlerin bir yansımasıdır. Bu nedenle sosyal hizmet disiplini, “suça karışan çocuk” olgusuna cezalandırıcı değil, anlayış ve onarıcı adalet temelli bir yaklaşımla bakar.
Suça Karışan Çocuk Kimdir?
Hukuken 18 yaşını doldurmamış bireyler çocuk kabul edilir. “Suça karışan çocuk” ifadesi, suç işlediği iddiasıyla adli sistemle karşılaşan çocukları tanımlar. Ancak sosyal hizmet bakış açısından bu ifade, çocuğun davranışını değil, içinde bulunduğu koşulları anlamaya yöneliktir. Çünkü çocuk, doğrudan suçu seçen değil, çoğu zaman suça sürüklenen bir bireydir. Aile içi şiddet, ekonomik yoksunluk, ihmal, eğitim yetersizliği, çevresel baskılar ve toplumsal dışlanma, çocuğun suça yönelme riskini artıran temel faktörlerdir.
Adli Sosyal Hizmetin Rolü
Adli sosyal hizmet, çocukların adalet sistemi içerisinde korunmasını, desteklenmesini ve haklarının gözetilmesini amaçlayan bir uygulama alanıdır. Sosyal hizmet uzmanı, suça karışan çocukla birebir görüşmeler yapar, psikososyal değerlendirme raporları hazırlar, çocuğun geçmişi ve çevresi hakkında bilgi toplayarak adli sürecin daha adil yürütülmesine katkı sağlar. Bu süreçte amaç, çocuğun cezalandırılmasından ziyade rehabilitasyonu ve yeniden topluma kazandırılmasıdır.
Sosyal hizmet uzmanı, çocuğun sadece mahkeme önünde değil, yaşamın her alanında desteklenmesi gerektiğini savunur. Bu nedenle ceza infaz kurumlarında, denetimli serbestlik müdürlüklerinde, çocuk izlem merkezlerinde ve çocuk koruma birimlerinde etkin biçimde görev yapar. Uzman, çocuğun yeniden suç işlememesi için sosyal destek ağlarını güçlendirir, ailesiyle iletişim kurar ve eğitim, meslek edindirme gibi alanlarda yönlendirmelerde bulunur.
Hak Temelli Yaklaşım ve Etik Sorumluluk
Sosyal hizmetin temel ilkelerinden biri, insan onuruna ve haklarına saygıdır. Bu bağlamda her çocuk, hangi eylemi işlemiş olursa olsun, korunma ve adil yargılanma hakkına sahiptir. “Çocuğun yüksek yararı” ilkesi, tüm adli süreçlerde öncelikli olarak dikkate alınmalıdır. Sosyal hizmet uzmanı, hem çocuğun hem de toplumun yararını gözetirken tarafsız, gizliliğe saygılı ve etik sınırlar içinde hareket eder.
Ayrıca “suçlu çocuk” şeklinde yapılan toplumsal etiketlemeler, çocukların yeniden topluma kazandırılmasının önündeki en büyük engellerden biridir. Bu nedenle sosyal hizmetin önemli görevlerinden biri de toplumdaki önyargıları kırmak, çocukların rehabilitasyonuna katkı sağlayacak sosyal ortamı güçlendirmektir.
Koruyucu ve Önleyici Yaklaşımlar
Suça karışan çocuklara yönelik çalışmalar yalnızca adli müdahalelerle sınırlı kalmamalıdır. Sosyal hizmet, koruyucu ve önleyici alanlarda da aktif rol oynamalıdır. Okullarda rehberlik ve destek hizmetlerinin artırılması, aile içi iletişimin güçlendirilmesi, yoksul bölgelerde sosyal destek programlarının yaygınlaştırılması gibi çalışmalar, çocukların suça yönelme riskini önemli ölçüde azaltabilir. Bu bağlamda okul sosyal hizmeti, toplum temelli projeler ve erken müdahale programları büyük önem taşır.
Sonuç olarak, suça karışan çocuklara yaklaşım, bir toplumun vicdanını yansıtır. Sosyal hizmet disiplini, çocukların suçla özdeşleştirilmemesi gerektiğini, aksine onları anlayarak desteklemenin toplumsal barışın temelini oluşturduğunu savunur. Her çocuk, hangi koşullarda olursa olsun, yeniden başlama hakkına sahiptir. Bu nedenle cezalandırma yerine rehabilitasyon, dışlama yerine dahil etme anlayışı benimsenmelidir.
Sosyal hizmetin hedefi, suça karışan çocukların topluma kazandırılması kadar, bir daha hiçbir çocuğun suça karışmamasını sağlayacak sosyal yapıyı güçlendirmektir. Gerçek adalet, cezada değil; çocuğa yeniden umut verebilmekte saklıdır.
Zehra Kelle
İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
