Ses Hastalıkları (Bozuklukları) ve Terapiler
Ses Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
- Ses kısıklığı veya nefes alma
- Ses duraklamaları
- Ses aralığında sınırlılık, ince sesleri çıkartamama
- Sesin gücünün azalması
- Bağıramama, yüksek sesle konuşmada güçlük
- Gürültülü yerlerde sesini duyurmakta zorlanma
- Uzun süreli kullanımdan Kaynaklanan ses “yorgunluğu” veya bozulmalara
- Konuşurken nefesin yetmemesi
- Sık sık boğazı temizleme
- Nefes almada güçlük
- Yutma güçlüğü
Ses Bozukluğunda Sınıflandırma
Fonksiyonel Ses Bozuklukları
- Kas gerilim disfonileri
- Ventriküler disfoni
- Psikojenik disfoniler
Organik Ses Bozuklukları
- Vokal nodül
- Vokal polip
- Reinke ödemi
- Larenjit
- Vokal fold kisti
- Sulkus vokalis
- Nörojenik Ses Bozuklukları
Ses Hastalıkları (Bozuklukları) ve Terapiler
Vokal Nodül= Ses teli nodüllerinin en yaygın belirtisi ses kısıklığıdır. Bu, uzun süre devam edebilir, zamanla kötüleşebilir veya sesin fazla kullanımı sonrasında artabilir. Ses tellerinde nodülün belirtileri, genellikle sesin yoğun kullanımı sonrası ortaya çıkar ve zamanla daha belirgin hale gelir.
Ses tellerinin sürekli yüksek sesle ve zorlanarak kullanılması, uzun süreli konuşma ve şarkı söyleme, sesin kötüye kullanılmasının ve sesi daha iyi çıkarma çabasıyla gerçekleştirilen hatalı kompansatuar hareketlerin tabloya eşlik etmesiyle birlikte fonasyon hızla bozulur. Vokal fold nodülü olan hastalarda “Boğazımda bir şey var” şikayeti sıklıkla gözlenir buda sık boğaz temizleme davranışına neden olur. Ses tellerinde mikrotravmalara yol açar bu durum ses tellerindeki yumuşak dokunun sertleşmesine ve nodül oluşmasına neden olur. Nodüller ses terapisine cevap vermektedir.
Vokal polip= Ses tellerinde meydana gelem bir tür lezyondur. Bu lezyonlar, ses telleri üzerinde küçük bir şişlik olarak görünür ve seste kısıklığa neden olur. Ses teli polibi, ses tellerinin aşırı kullanımı veya ses tellerine maruz kalan bir travma sonucu meydan gelebilir. Seste kısıklık, yorgunluk, çatallaşma ve konuşma güçlüğüne neden olur. Ses terapisi cerrahi öncesi ve sonrası uygulanır.
Reinke Ödemi= Büyük oranda sigara tüketiminden kaynaklı ses teli içerisinde jelatin kıvamında madde birikir. En temel şikayet disfonidir. Temel frekansta düşüş gözlenir. Reinke ödemi olan kadınlarda temel frekansın <130 Hz, erkeklerde < 100 Hz olduğu belirtilmektedir. Cerrahi tedavi gerekir. Ses terapisi tedaviye eşlik eder.
Vokal fold kisti= Ses teli bölgesindeki küçük nemlendirici bezlerin tıkanması sonucu kist adı verilen içi sıvı dolu yapı oluşur. Ses kısıklığı ana şikayettir. Bazen doğumsal bazen sesin kötü kullanımına bağlı gelişebilir. Ses tellerinden birine yerleşir. Sıklıkla tek taraflı olarak izlenir ama nadiren her ikises telinde de bulunabilir. Ses teli mukozasının altında yer kaplayarak ses telinin ucuca kapanmasını bozarak titreşimini engeller. Ses terapisi, cerrahi sonrasında ,ses kullanımına bağlı problemlerin olmasını engellemek, kist nedeniyle meydana gelen telafi edici yanlış ses davranışlarını gidermek amacıyla gerçekleştirilir.
Sulkus Vokalis= Ses tellerinin yapısal bir hastalığıdır. Ses tellerimiz normalde bir kas onun üzerinde bulunan jölemsi bir madde ve cilt gibi üzerini örten epitel adı verilen bir dokudan oluşur. Bu üç katlı yapı ses oluşumunda öneme sahiptir. Bazı insanlarda bu jölemsi yapı eksiktir ve örten cilt benzeri doku doğrudan kasa yapışır. Sulkus vokalis ses tellerindeki bir doku eksikliğidir.
Terapi Yöntemleri
1)Fizyolojik ses terapisi
-Fonasyon direnci antrenman egzersizleri
-Lee silverman voice treatmnt
-Vokal fonksiyon egzersizleri
-Rezonant ses terapisi
-Yarı tıkalı ses yolu egzersizleri
-Aksan yöntemi
2)Psikojenik ses terapisi
– Konuşma dışı ses görevleri
– Manuel sirkumlarengeal teknikler
– Falsetto ses tekniği
– Doğrudan ses manipülasyonu
3)Bütüncül ses terapisi
KAYNAKÇA
- Boone Dr., McFarlane SC, Von Berg, SL, & Zraick RI The voice therapy.9.Baskı.USA:Pearson; 2005
- Soni RS, & Dailey SH. Sulkus vocalis.Otolaryngol Clin North Am, 2019;52(4),735-743
- Akbulut S, Altintas H, Oguz H. Videolaryngostroboscopy vesus microlaryngoscopy for the diagnosis of benign vocal cord lesions: a prospective clinical study. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 2015;272(1), 131-136.
Senanur Öztürk
İstanbul Atlas Üniversitesi Dil ve Konuşma Terapisi Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
