KOAH ve Astım Hastalarında Hemşirelik Bakımı
KOAH, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının kısaltılmış halidir ve hava yolu tıkanıklığı anlamına gelir. Hava yollarının tıkanması nedeniyle öksürük , balgam çıkartma, nefes darlığı yetersiz beslenme, iştahsızlık, bulantı, kusma şikayetleri görülmektedir. Bu doğrultuda hastanın bakım ve tedavisinin bütüncül bir yaklaşım doğrultusunda ele alınması, bireyin bakım gereksinimleri doğrultusunda nitelikli bir hemşirelik bakımı sunulması son derece önemlidir.
Görülme sıklığı olarak, toplumda bulunan kırk yaş üstü her beş bireyden birinde KOAH olduğu söylenebilir. KOAH hastalarının birçoğu bu hastalığın farkında değildirler ancak hastalık ilerlediğinde acile başvurduklarında hastalığı görmektedirler.
Ülkemizde solunum sistemi hastalıklarına bağlı ölümlerin %60’ı KOAH’tan kaynaklanmaktadır.
Uzun süreli sigara kullanımı, hava kirliliği, canlı atıklarının yakıldığı ortamlarda bulunmak, düşük sosyoekonomik durum, yaş ve cinsiyet faktörü KOAH hastalığına neden olmaktadır.
KOAH tanısı nasıl konur?
Solunum fonksiyon testi (spirometre) ile tanı konulur ayrıca tanıyı desteklemek için akciğer filmi, kan testleri, bilgisayarlı tomografi gibi tetkikler de gerekebilir. Ayrıca hastalığın alevlenme dönemlerinde atardamar kanından (arter kan gazı) oksijen ve karbondioksit düzeylerine bakılır.
Hemşirelik bakımı nasıl olmalı?
Hastanın solunum hızı, ritmi, derinliği, ve solunum çabasını gözlemlenir. Hastanın göğüs hareketleri, simetri durumu değerlendirilir. Solunum sesleri dinlenir, azalmış solunum alanlarını ve yabancı solunum sesleri kayıt edilir.
Oksijen tedavisinin etkinliğini izlenir ve oksijen ısıtılmış , nemlendirilmiş bir sistem ile uygulanır.
İlacı uygulamadan önce yaşam bulguları kontrol edilir.
Hastanın balgam atımını kolaylaştırmak için postural drenaj uygulanır.
Hastaya tanı, tedavi ve prognoza ilişkin bilgi verilir.
Astım ise hava yollarının kronik enflamatuvar bir hastalığıdır. Havayolları çok hassastır. ödemli ve daralmıştır, bu nedenle solunum güçleşir. Astım tanısı büyük oranda anamnezle konabilir. Sigara kullanımı, gerek kömür kullanımdan gerekse sanayi ve trafikten kaynaklanan dış ortam hava kirliliği neden olan etmenlerden birkaçıdır.
Astım hastalarının şikayetleri;
-Hırıltılı solunum
-Geceleri inatçı öksürük
-Göğüste sıkışma hissi
Astım tanısı için solunum fonksiyon testi (spirometri), peakflowmetre (zirve akım hızı-PEF) takibi kullanılır. Ayrıca astım hastalığının zemininde alerji olup olmadığını araştırmak için alerji deri testi yapılabilir. Astım kendiliğinden veya tedavi ile düzelebilir.
Hemşirelik Bakımı nasıl olmalı?
Astım tedavisinde kullanılan ilaçların temelini inhalasyon yoluyla uygulanan ilaçlar oluşturmaktadır. Bu ilaçların takibi yapılmalı verilmeden önce mutlaka vital bulguları kontrol edilmeli.
Alerjenlerden ve diğer tetikleyicilerden uzak durma yolları anlatılır:(Toz, polen, sigara dumanı, parfüm, evcil hayvan tüyü, soğuk hava)
Solunum sayısı, SpO₂ takibi solunum ritmi, derinliği, ve solunum çabasını gözlemlenir.
Astım atakları korku ve kaygıya neden olur bu yüzden hastayla güven veren iletişim kurulur.
Hastaya astım hakkında eğitim verilir. Eğitim sürecinde, hastalığa dair temel bilgilerin hastaya aktarılmasının yanı sıra, astım tedavisinde kullanılan ilaçların kullanım şekli ve uygulama teknikleri hastaya detaylı ve uygulamalı olarak öğretilmelidir.
Sonuç olarak; KOAH ve Astım tanısı alan bireylerin yaşam kalitesinin korunması ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmeleri için, bütüncül ve bireye özgü hemşirelik bakımının sunulması büyük önem taşımaktadır
Kullanılan sistematik yaklaşım, bireyin sadece hastalık semptomlarını değil, aynı zamanda yaşam tarzını ve bakım gereksinimlerini de göz önünde bulundurarak, daha kaliteli ve sürdürülebilir bir bakım sağlamaktadır.
Kaynakça
- Tutluoğlu, B. (2016). Astım tanı, takip ve tedavisi. Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi, 8(5), Eylül–Ekim.
- Turhal, E., & Koç, Z. (2021). Nanda nursing diagnoses and NIC interventions of an individual diagnosed with COPD: Case report / KOAH tanısı alan bir bireyin Nanda’ya göre hemşirelik tanıları ve NIC girişimleri: Olgu sunumu. Sağlık ve Toplum, 31(3), 294–304.
Nida Osanmaz
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hemşirelik Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
