Diş Sıkma (Bruksizm) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Günümüzde artan stres, kaygı, uyku düzensizlikleri ve dijital yaşam tarzı diş sıkma problemlerini daha da yaygın hâle getirmiştir. Halk arasında diş gıcırdatması olarak adlandırılan Bruksizm, bireyin uyku sırasında dişlerini istemsiz olarak sıkmasıdır. Farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan Bruksizm tedavi edilmezse zaman içerisinde başka hastalıkların tetikleyicisi olabilir . Çoğu kişide görülen bu rahatsızlık dişlerin aşınmasına hatta kırılmasına sebep olabilir. Genelde uyku ile ilişkilendirilen bir hareket bozukluğu olmasına rağmen bazı kişiler gün içinde farkına varmadan dişlerini sıkar. Bruksizm diş ve diş etlerinde farklı semptomlarla ortaya çıkar. Bilinç dışı olarak yapıldığından anlaması zordur. Gece uyuduğunuzda çevrenizdekiler söyler ya da uzman bir diş hekimi tarafından rutin kontroller yapılırken hekiminiz dişlerdeki aşınmayı ve diş minesindeki problemleri fark eder.
BRUKSİZM’İN NEDENLERİ?
Bruksizm’in tek bir nedeni yoktur. Birçok faktörün ( genetik, fiziksel, psikolojik…) bir araya gelmesiyle oluşur.
Çoğunlukla :
– Kaygı,
– Stres, anksiyete ,
– Öfke ,gerginlik ,
– Uyku bozukluğu ,
– Diş kapanış bozuklukları ,
– Bazı ilaçlar, antidepresanlar ( psikiyatrik ilaçların yan etkisi olabilir)
– Genetik yatkınlık ,
– Dijital yaşam tarzı ,
– Dikkat eksikliği, hiperaktivite ,
– Parkinson, demans , epilepsi, uyku apnesi , horlama, uykuda sayıklama…
– Yaş faktörü ( Küçük çocuklarda daha yaygındır.)
Gibi etkenlerin Bruksizm’i tetiklediği düşünülmektedir.
Bunun yanı sıra bireyin derin konsantrasyona girdiği bir süreçte bir başa çıkma stratejisi veya bir alışkanlık olarak da gelişmiş olabilir.
BRUKSİZM’İN BELİRTİLERİ
En büyük zorluğu kişinin dişlerini sıktığının çoğu zaman farkında olmamasıdır ancak bazı belirtiler bu duruma işaret eder .
- Sabahları çene kaslarında ağrı ile uyanmak,
- Baş, boyun ve şakak bölgesinde gerginlik/ ağrı,
- Dişlerde hassasiyet,
- Dişlerde düzleşme, kırık, gevşeme,
- Diş minesinin aşınması ,
- Eklem sesleri( klik sesi),
- Uyku sırasında diğer insanları uyandıracak şiddette diş gıcırdatma sesi( yakın çevre fark eder ).
İlerlemesi durumunda dişlere ciddi hasarlar verir. Erken teşhis çok önemlidir çünkü dişlerdeki aşınma geri döndürülemez.
Şiddetli Bruksizm ‘de dişlerde dolgu veya restorasyon yapılmasını gerektirecek hasara, çene eklemlerinde meydana gelen bozukluklar bireyin ağzını açıp kapaması sürecinde kulağına bir tıklama sesi gelmesine neden olur.
Yukarıdaki maddelerden birkaçı sizde de mevcutsa aksatmadan bir diş hekimine görünmeli ağız ve diş taramalarınızı yaptırmalısınız.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Ağır vakalarda Bruksizm ‘in önlenmesi için Bruksizm ‘e neden olan ve altta yatan sebebin tedavi edilmesi gerekir. Tedavide ki amaç hem kas gerginliğini azaltmak hem de dişleri korumaktır.
Gece Plağı: Dişlerin birbirine temasını engeller, dişleri korur.
Bu plaklar kişinin diş ölçülerine göre özel olarak üretilmektedir. Diş gıcırdatmayı önlese de Bruksizm için tam bir tedavi değildir.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, nefes egzersizleri ve rahatlatıcı müzikler faydalıdır. Stres faktörünü ortadan kaldırmak gerekir.
- Kas Gevşetici Egzersizler: Fizyoterapist veya diş hekimi kontrolünde yapılmalıdır.
- Botoks Uygulamaları: Kas aktivitesini azaltarak çene sıkma gücünü düşürür.( Diş hekimi tarafından uygulanmalı.)
- Uyku Hijyeni: Düzenli uyku, kafein tüketimini azaltma ve ekran süresini sınırlama kas gerginliğini azaltabilir.
- Dişleriniz çenenizi kapattığınızda tam olarak üst üste oturmuyorsa kapanışı normal hale getirebilmek için dolgu, kuron, ya da ortodontik tedavilere başvurabilirsiniz.
DİŞ SIKMAYI ÖNLEMEK İÇİN GÜNLÜK ÖNERİLER
- Gün içinde çeneni gevşet “ Dudaklar kapalı, dişler ayrı “ kuralını uygulayın .
- Kafein veya uyarıcı içerikleri azaltın.
- Uyku öncesi dijital ekranlardan uzaklaşın.
- Çene kaslarına sıcak kompres uygulayın.
- Sert yiyecekleri çiğnemekten kaçının.
- Gergin hissettiğinizde dişlerinizi sıkmadığınıza emin olun.
SONUÇ
Diş sıkma, çoğu kişinin fark etmeden yaşadığı ama diş sağlığı için ciddi sonuçlar doğuran bir durumdur. Sadece dişlere değil çene eklemlerine ve kas sistemine de zarar verir .
Bruksizm, sadece bir ağız alışkanlığı değil, çoğu zaman vücudun stres tepkisidir. Erken fark edilip önlem alındığında hem diş kayıpları önlenir hem de yaşam kalitesi artar.
Unutmayın, sağlıklı bir gülümseme yalnızca dişlerinizi değil, stres yönetiminizi de içerir.
Derya Aktaş
Batman Üniversitesi Diş Hekimliği Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
