Dental Travmalar ve Tedavi Yöntemleri

Dental Travmalar ve Tedavi Yöntemleri

Dental Travma Nedir?

Dişlerin yanı sıra; diş eti, alveolar kemik, dil ve yanak gibi ağızdaki yumuşak dokularda çeşitli hasarlara yol açabilen yaralanmaların oluşmasıdır. Travmalar genellikle spor kazaları, araba kazaları, düşmeler, çarpışmalar gibi durumlarda meydana gelmektedir. Her bir travma türü farklı alanda ve değişik şekilde ortaya çıkmaktadır. Oluşan travmalar saptandıktan sonra diş tedavisi konusunda yol izlenebilmektedir.Tedavi sürecinde travmanın ne olduğu kadar hastanın yaşı ve durumu da etkilidir. Süt dişlerinde sıklıkla görülen dental travma türü lüksasyonlardır. Daimi dişlerde ise sıklıkla kuron kırıkları görülür. Erken tedavi, tam iyileşme için önemlidir. 

Dental Travma Türleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

1-Mine çatlakları ve kırıkları

Mine çatlağı, dişin en dış tabakası olan minenin çizilmesidir. Mine kırığı ise dişin sadece mine tabakasından parça kopmasıdır. Sert yiyecekler yemek, darbe almak, bruksizm çatlama ve kırılmalara yol açabilir.

Tedavi: Mine çatlağı oluşan durumlarda bakteriyel kontaminasyonu önlemek amacıyla asitle pürüzlendirme sonrasında rezin uygulanır. Mine kırıklarında ise diş mevcutsa yapıştırılabilir veya kompozit rezinle restore edilebilir.

2-Pulpanın açığa çıkmadığı kuron kırılması

Dişin mine ve dentin tabakaları zarar görür ancak dişin sinir ve damar dokusunu içeren pulpa odası açığa çıkmaz. 

Tedavi: Mine ve dentin içeren kuron kırıklarında diş mevcutsa yapıştırılabilir veya kompozit rezinle restore edilebilir. Açıktaki dentin pulpaya 0.5 mm uzaktaysa kalsiyum hidroksit ve cam iyonomerle bölge kaplanır.

3-Pulpanın açığa  çıktığı kuron kırılması

Bu ciddi kırık türünde, mine dentin tabakalarının yanı sıra pulpa odası da açığa çıkar.

Tedavi: Kök apekslerinin açıkta olduğu durumlarda parsiyel pulpotomi veya pulpa kaplaması önerilir. Kök gelişimi tamamlanmış dişlerde kök kanal tedavisi uygulanır. Kırık diş parçası mevcutsa yapıştırılabilir veya kompozit rezinle restore edilir.

4-Kök kırığı

Dişin kök kısmında meydana gelen bu kırıklar, genellikle dişin sallanmasına neden olabilir. Tedavi kırığın konumuna ve dişin durumuna göre değişkenlik gösterebilir.

Tedavi: Koronal parça yer değiştirmişse orijinal konumuna getirilmelidir. Servikal kırıkların iyileşme potansiyeli vardır. Kırığın iyileşmesi en az 1 yıl izlenmelidir. Pulpa nekrozu veya enfeksiyon gelişebilir. Endodontik tedavi gerekebilir.

 5-Diş sarsılması

Dişte gözle görülür bir hasar veya sallanma olmamasına rağmen dişi çevreleyen dokuların (periodonsiyum) darbe alması sonucu oluşan hassasiyettir. 

Tedavi: Tedaviye gerek yoktur. Pulpa durumu en az 1 yıl izlenmelidir.

6-Sublükasyon

Dişin yerinden biraz oynadığı fakat tamamen çıkmadığı durumdur. Diş gevşek hissedilebilir ve hafif bir hareket olabilir.

Tedavi: Normalde tedaviye gerek yoktur fakat dişin üzerine ısırırken aşırı hareketlilik veya hassasiyet varsa pasif ve esnek bir splint kullanılabilir. Pulpa en az 1 yıl izlenmelidir.

7-Lateral lüksasyon

Diş, normal pozisyonundan yana doğru kaymıştır. Genellikle alveolar kemiğin hasar gördüğünü gösterir. Pulpa dolaşımı ciddi şekilde bozulur.

Tedavi: Lokal anestezi altında dişi repoze edilir. Diş pasif ve esnek bir splintle stabilize edilmelidir. Pulpa durumu izlenir. Kök kanal tedavisi gerekli durumlarda yapılabilir.

8-İntrüzyon

Dişin kemik içine doğru gömülmesidir. Özellikle çocuklarda, alttaki daimi diş germine zarar verebilir.

Tedavi: Kök gelişimi tamamlanmamış (immatür) dişlerde tüm intrüze dişler müdahale olmaksızın re-erüpsiyona bırakın. 4 hafta içinde re-erüpsiyon gerçekleşmezse ortodontik sürme başlatın. Kök gelişimi tamamlanmışsa (matür) intrüze miktarına göre diş re-erüpsiyona bırakılabilir veya cerrahi olarak ekstrüze edilebilir. Her iki durumda da pulpa takip edilmeli ve gerekli durumda kök kanal tedavisi yapılmalıdır.

9-Ekstrüzyon

Dişin normal pozisyonundan yukarı doğru yer değiştirmesidir. Bu durumda, hem periodontal dokular hem de pulpa dokusu zarar görür.

Tedavi: Lokal anestezi altında diş sokete yerleştirilir. 2 hafta boyunca pasif ve esnek bir splintle diş stabilize edilir. Pulpa durumu izlenir.

10-Avülsiyon

Dişin tamamen alveol soketinden (diş yuvası) çıkmasıdır. Acil tedavi gerektiren ciddi bir durumdur. Dişin tekrar yerine yerleştirilmesi mümkündür. Fakat işlem zamanında yapılmalıdır.

Tedavi: Avülse diş süt, serum veya hastanın tükürüğünde saklanmalıdır. En kısa sürede hekime gidilmelidir. Diş soketine yerleştirilir. 2 hafta boyunca splintle stabilize edilir. Yırtık bölge varsa dikiş atılır. Kök kanal tedavisi başlatılır. Sistemik antibiyotik uygulanır.

Dental travma yaşandıktan sonra en kısa sürede diş hekimine gidip muayene olmak çok önemlidir. Hekim hastanın dental travma türüne göre en uygun tedaviyi seçerek gerekli takibi sağlayacaktır.

Hacer Aksak

Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Diş Hekimliği Bölümü

2. Sınıf Temsilcisi