Atların Egzersiz Miyopatisi
Myopathy: Çalışma veya yarıştan kısa bir süre sonra çoğunlukla hayvanın sağrı ve bacak kaslarının kramp benzeri belirtilerle beraber, şişkinlik, gerginlik ve ağrı göstermesidir.
Vücudun kullanabildiği iki tip enerji vardır ki bunlar anaerobik veya aerobik enerjilerdir. Anaerobik enerji glikojen ve glikozun parçalanması ile oluşur ve sonuçta laktik asit açığa çıkar. Bu reaksiyonun oluşumunda oksijene ihtiyaç yoktur.
Aerobik enerji ise karbonhidrat, yağ ve proteinlerin yakılması ile oluşur ve bu işlem için çalışma sırasında oksijen alınması gereklidir.
Miyopatinin oluşumunda etkili olan anaerobik enerjidir. Çünkü bu enerji kısa süren şiddetli çalışmalar ve yarışmalarda gereklidir ve laktik asit bu anaerobik enerjinin kullanımı sırasında oluşur. Eğer hayvanın kaslarındaki kan sirkülasyonu yeterli oksidasyonu sağlayacak kapasitede gelişmiş ise bu laktik asit oluşumu bir problem olmadan bölgeden uzaklaştırılır
Yarış kondisyonuna tam erişmemiş hayvanların aşırı çalıştırılması veya egzersizi sonucu yetersiz damar sisteminin de bulunmasıyla birlikte, anaerobik enerji kullanımı sırasında oluşan laktik asitin bölgeden uzaklaştıramaması ve dolayısıyla bu laktik asitin kas dokusu üzerindeki etkisi ile hayvanda miyopati şekillenir.
Etkili Faktörler
Diyet ve antrenman: Fazla taneli yemle beslenme ve muntazam yapılmayan ve yetersiz olan antrenman.
Hormonal etkiler: Genç kısraklarda fazla görülür, ayrıca düşük tiroid bezi fonksiyonun da etkisİ vardır.
Genetik faktörler: Bazı akrabalık bağı olan hayvanlarda görülme insidansı fazladır. Hızlı kontraksiyon yapan kas fibrillerinin daha az kan dolaşımına sahip olması nedeniyle bunlarda oluşan asidozun etkisi.
Elektrolit dengesizliği: Hücre kaslarındaki kalsiyum, potasyum ve magnezyum tuzlarının eksikliği
E vitamini ve selenyum noksanlığı
Fazla kas yapılı ve sinirli hayvanlar.
Klinik Bulgular
- Miyopatili hayvanlar yarış veya yapılan şiddetli çalışmalar sonunda tutukluk gösterir. Özellikle arka bacakların adımları normal değildir.
- Elle yapılan palpasyonda bel kaslarında ağrı hissedilir. Bazen gluteal ve quadriceps kaslarında da ağrı ve sertlik vardır.
- Sırt ve bel bölgeleri gergindir ve hayvanda bel tutukluğu belirtileri görülür.
- Çoğunluk CK ve AST seviyesi yükselmiştir ve aynı zamanda LDH seviyesi yüksektir.
- Hayvanda hafif bir miyoglobinuria tablosu da görülebilir.
Bildirilen belirtiler ile kan analizlerinde CK, AST ve LDH seviyesinin yükselmiş bulunması hastalığının tanımını kolaylaştırır.
Miyopati çoğunlukla çalışmadan bir süre sonra kendini belli eder. Fakat bazı hayvanlarda daha çalışmanın başında belirir ki bu tip hayvanların tedavisi güçlük gösterir.
Sağaltım
A.Günde 6-8 kg yulaf yiyen bir atın yem miktarı %50 oranında azaltılmalıdır. Azaltılan bu yulaf yerine 1,5 kg kırılmış mısır ve 1,5 kg ezilmiş arpa verilmelidir. Bu rasyona 7 günlük bir süre içerisinde yavaş yavaş geçilmelidir.
B.Her gün egzersiz yapılmalıdır (istirahat günlerinde bile padok gezintisi yapılmalıdır).
C.Normal günlerdeki tane yemler istirahat gününün önceki akşamından başlamak üzere 1/3 oranında azaltılmalıdır.
D.Hızlı bir çalışma yapmadan evvel hayvan en az 15 dakika ısıtılmalıdır.
E.Yangı giderici ilaçlar ve kas gevşeticiler verilerek kaslardaki dejeneratif değişiklikler en alt düzeye indirilmelidir.
* Tedavide hayvanın sıvı ve elektrolit dengesi korunmalı,
İleri vakalarda kan parametreleri gözden geçirilerek hastalığın derecesi, tedavi süresi ve böbreklerin durumu değerlendirilmelidir.
Koruyucu Sağaltım
* Tiamin (B1 vitamini), selenyum ve E vitamini enjeksiyonları ile ağızdan A ve D vitaminleri verilmesi de miyopati oluşumunu önleyici etki yapmaktadır.
* Sık sık miyopati belirtileri gösteren hayvanlara çalışmadan yarım saat evvel iv olarak yapılan sodyum bikarbonat enjeksiyonları miyopati belirtilerini önlemektedir.
* Ayrıca yarıştan veya çalışmadan bir gün önce, yarış günü ve yarıştan sonraki gün ağızdan verilen sodyum bikarbonatın koruyucu etkisinin büyük olduğu belirtilmektedir.
Mehmet Akbaş
Dicle Üniversitesi Veteriner Hekimliği Bölümü
4. Sınıf Temsilcisi
Veteriner Hekimliği Departmanı Blog Yazarları Yöneticisi
