Psikodrama
Herkese merhabalarrrr… Bugün sizlerle psikodrama tekniğini ele alacağız. Umarım bilgilendirici ve farkındalık arttırıcı bir yazı olur. Keyifli okumalar dilerimmm…
Öncelikle “Psikodrama Nedir?” sorusuna birlikte bakalım.
Psikodrama, Avusturyalı psikiyatrist Jacob Levy Moreno tarafından 1920’lerde geliştirilmiş bir grup psikoterapi yöntemidir. Amaç, bireyin rol oynama yeteneğini kullanarak duygusal sıkıntı ve iç çatışmalarını ifade etmesini sağlamaktır. Psikodrama, “gerçeğin yeniden canlandırılması” olarak da tanımlanır. Katılımcılar, ilişkilerini ve çatışmalarını spontan bir oyun içinde rol alarak inceleyerek farkındalık kazanır.
Hedef Kitle
Psikodrama, her yaş grubuna uygulanabilen bir grup terapisi yöntemidir.
Çocuklar, ergenler, gençler ve yetişkinler, kişisel gelişim, empati ve içsel farkındalık kazanmak için psikodramadan yararlanabilir.
Temel Dinamikler
- Eylem: Duygular ve yaşantılar sahnede canlandırılır; gerçeğin dramatik keşfi sağlanır.
- Spontanlık: Duruma uygun ve yaratıcı tepkiler verebilme yetisi.
- Yaratıcılık: Yeni düşünce, davranış veya çözümler üretme.
Psikodrama Teknikleri
Temel teknikler: Ayna, Eşleme, Rol Değiştirme ve Artı Gerçeklik.
- Ayna tekniği: Protagonist, kendi deneyimlerinin başkası tarafından canlandırılmasını izleyerek farkındalık kazanır.
- Eşleme tekniği: Lider, bireyin bastırılmış duygularını ifade etmesine yardımcı olur.
- Rol değiştirme ve dramatik yansıtma: Protagonist başka bir kişinin rolünü üstlenerek onun bakış açısını deneyimler, empati ve öz farkındalık artar.
- Artı Gerçeklik: Protagonist, sahneyi dışarıdan izleyip kendi duygusal ihtiyacına göre davranışları veya sahneyi değiştirir; sahne, protagonistin arzu ettiği şekilde yeniden canlandırılır.
Psikodramanın Öğeleri
- Sahne: Psikodramanın gerçekleştiği yer; her yer sahne olabilir ve protagonistin yaşantısını canlandırabileceği bir “büyülü mekan”dır.
- Psikodrama Yöneticisi: Oturumları yöneten, süreci planlayan ve güvenli ortam sağlayan kişi.
- Protagonist: Sahnedeki baş oyuncu; üzerinde çalışılan kişi.
- Yardımcı Oyuncular / Yardımcı Egolar: Protagonistin hikâyesindeki kişiler, kavramlar veya duyguları canlandıran katılımcılar. Protagonist, yardımcı egoları diğer grup üyeleri arasından seçer.
- Grup: Genellikle 8–20 kişiden oluşur; oyunu izler ve destek olur. Katılımcılar sahne aracılığıyla kendi hayatlarının küçük bir modelini deneyimler, farkındalık kazanır ve değişim yaratır.
Not: Psikodrama bir yaşam biçimi ve terapidir; konular geçmiş, şimdi veya gelecekle ilgili olabilir. Mitoloji, masallar ve rüyalar sahnede yer bulabilir. İnsan değiştikçe seçimleri değişir; seçimler değiştikçe kişi değişir. Psikodrama, bu değişimi aktif olarak deneyimlemeyi sağlar.
Kullanım Alanları
Psikodrama; bireysel, kişilerarası, iş ve eğitim alanlarında kullanılır.
Özellikle:
Depresyon
Öz saygı ve özgüven sorunları
Sosyal becerilerin geliştirilmesi
Empati artırma
Aile içi iletişim problemleri
Rol çatışmaları
Duygusal ifade güçlükleri
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Anksiyete
Psikodrama Oturum Aşamaları
Oturumlar genellikle 1.5–3 saat sürer ve haftada 1–3 kez yapılır. Grup çalışmaları 4 ay ile 4 yıla kadar sürebilir, bazen 3–20 günlük seminer biçiminde de olabilir. Psikodramanın 3 aşaması bulunmaktadır.
Üç aşama:
- Isınma: Katılımcılar güven ve rahatlık hissi kazanır.
- Oyun / Canlandırma: Protagonist yaşantısını sahnede oynar; yardımcı oyuncular destek olur.
- Paylaşım / Geri Bildirim: Katılımcılar duygu ve gözlemlerini paylaşır, empati ve farkındalık artar.
Psikodrama Oyunları ve Etkinlikleri
Günlük yaşam, geçmiş deneyimler, ilişkiler ve korkular üzerine oyunlar düzenlenir. Grup dinamiğini geliştiren etkinlikler: Isınma, paylaşım ve geri bildirim egzersizleri ile güven, empati ve iletişim becerileri artırılır. Empatiyi artıran oyunlar: Rol değiştirme, ayna tekniği ve boş sandalye tekniği ile bireyler başkalarının bakış açısını deneyimler ve duygusal farkındalık kazanır.
Hedeflenen Beceriler
Psikodrama uygulamaları katılımcılarda şu becerileri geliştirmeyi hedefler:
Empati ve duygusal farkındalık
Öz farkındalık ve içsel keşif
Kişisel gelişim ve özgüven
Sosyal beceriler ve iletişim
Problem çözme yetisi
Duygusal ifadeyi güçlendirme
Kaynakça
- Moreno, J. L. Psikodrama yöntemleri ile kazanılması hedeflenen tutum ve beceriler.
- Erdélyi, I. Psikodrama eğitiminde “ayna” nın rolü. DOĞU AVRUPA, 152.
- Saraç, E. H., & Duyan, V. (2021). Psikodrama: Hayata Büyülü Dokunuşlar. Yeni İnsan Yayınevi.
- Kaner, S. (1990). Psikodrama-kuram, teknik ve araçlar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 23(2), 457-480.
Buse Dağlı
Uşak Üniversitesi Psikolojik Danışman ve Rehberlik Bölümü
3. Sınıf Temsilcisi
