Sürdürülebilirlik ve Mühendislik: Geleceği Tasarlamak
Günümüzde mühendislik artık sadece sistemler kurmak, üretmek ya da verimlilik sağlamakla sınırlı değil. İklim krizi, kaynakların tükenmesi, sosyal eşitsizlikler ve çevre kirliliği gibi küresel sorunlar, mühendisliği yeni bir bakış açısıyla ele alma zorunluluğu doğuruyor. Artık geleceği tasarlarken sadece teknik değil etik, çevresel ve sosyal sorumlulukları da göz önünde bulundurmak zorundayız. İşte tam da bu noktada sürdürülebilirlik kavramı mühendisliğin merkezine yerleşiyor.
Sürdürülebilirlik Nedir?
Sürdürülebilirlik en basit tanımıyla, bugünün ihtiyaçlarını karşılarken gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama kapasitesini tehlikeye atmamak anlamına gelir. Ayrıca üretim, çeşitlilik ve tüketimin devamlılığı sağlanırken hem toplumsal hem de ekolojik olarak daimî olmak anlamına geliyor. Bu iki tanım kısaca diyor ki üretip tüketirken geride atık bırakmayıp israfa neden olmamaya sürdürülebilirlik denir.
Mühendislik ise doğası gereği çözümler üretir. Bu çözümler eğer uzun vadeli, kaynakları koruyan ve toplumsal fayda sağlayan biçimde tasarlanırsa sadece teknik değil, etik olarak da güçlü projeler ortaya çıkar. Sürdürülebilir bir hale gelir.
Sürdürülebilir Mühendislik Ne Demektir?
Son yıllarda birçok alanda olduğu gibi mühendislikte de sürdürülebilirlik kavramı gündeme gelmiştir. Sürdürülebilir mühendislik olarak tanımlanan bu alan her türlü mühendislik sistemini kapsamakta ve sürekli bir şekilde sistem, proses ve çıktıların kirliliği kaynağında yok etmeyi, doğaya ve canlılara daha duyarlı, minimum zarar verecek şekilde düzenlenmesini esas almaktadır.
Sürdürülebilir mühendislik, bir ürünün, sistemin ya da yapının çevresel etkilerini azaltmayı, kaynakları verimli kullanmayı ve insan sağlığını gözetmeyi hedefleyen bir yaklaşımdır. Hem en acil zorluklarını ele almak için çevreye duyarlı hem sosyal açıdan eşitlikçi hem de ekonomik açıdan uygun çözümler geliştirmeyi ve uygulamayı amaçlayan bir alan olduğu söylenebilir.
Bu alan inşaat, makine ve çevre mühendisliğinin yanı sıra mimarlık, şehir planlama ve malzeme bilimi gibi çeşitli disiplinlerden ilkelerini içerir. Sürdürülebilir mühendisliğin temel amacı, insan faaliyetlerinin olumsuz çevresel etkilerini en aza indirirken topluma ve ekonomiye faydalarını en üst düzeye çıkarmaktır. Sürdürülebilir mühendislik, projelerin kapsayıcı, eşitlikçi olmasını ve toplulukların refahına katkıda bulunmasını sağlayarak kalkınmanın sosyal ve ekonomik yönlerini de dikkate alır.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarıyla çalışan sistemler tasarlamak,
- Geri dönüştürülebilir malzeme kullanmak,
- Karbon ayak izini azaltacak üretim yöntemleri geliştirmek,
- Atık yönetimi çözümleri oluşturmak hep sürdürülebilir mühendislik uygulamalarıdır.
Gerçek Hayattan Sürdürülebilir Mühendislik Örnekleri
1.Tesla’nın Elektrikli Araçları (Otomotiv Mühendisliği)
Elektrikli araçlar, fosil yakıt kullanımını azaltarak karbon emisyonunu düşürmeyi amaçlar. Tesla gibi firmalar batarya teknolojisi, enerji verimliliği ve yazılım optimizasyonları sayesinde çevre dostu ulaşımı mümkün hale getiriyor.
Sürdürülebilirlik Katkısı: Karbon salınımını azaltmak, yenilenebilir enerjiyle entegre çalışan ulaşım sistemleri geliştirmek.
2.Masdar City – Abu Dabi (Şehir Planlama & İnşaat Mühendisliği)
Dünyanın ilk sıfır karbon emisyonlu, sıfır atıklı ve tamamen yenilenebilir enerjiyle çalışan şehir projesi.
Sürdürülebilirlik Katkısı: Güneş enerjisi, akıllı ulaşım sistemleri ve doğal havalandırma gibi sistemlerle çevre üzerindeki etkiler minimize edildi.
3.IKEA’nın Geri Dönüştürülmüş Malzeme Kullanımı (Endüstri ve Üretim Mühendisliği)
IKEA 2030 hedefleri doğrultusunda ürünlerinin %100’ünü geri dönüştürülmüş veya sürdürülebilir kaynaklardan elde edilen malzemelerle üretmeyi planlıyor. Sürdürülebilirlik Katkısı: Döngüsel ekonomi yaklaşımı, üretim atıklarının azaltılması, kaynak kullanımının bilinçli hale getirilmesi.
4.Türkiye’den: Arçelik’in Sürdürülebilir Üretim Tesisleri
Arçelik, üretim tesislerinde %100 yenilenebilir enerji kullanımı ve su geri kazanım sistemleriyle sürdürülebilir üretimi hedefliyor. Aynı zamanda çevre dostu ürünler geliştirerek enerji etiketli cihazlarla kullanıcıya da tasarruf sağlıyor.
Sürdürülebilirlik Katkısı: Enerji verimliliği, su tasarrufu, döngüsel ekonomi yaklaşımı.
Peki, Biz Öğrenciler Bu Sürecin Neresindeyiz?
Bir mühendislik öğrencisi olarak sürdürülebilirlik senin alanına sandığından çok daha yakındır. Staj yaptığın firmada üretim süreçlerini gözlemleyebilir, bir proje ödevinde çevresel etkileri analiz edebilir ya da okul kulübünde çevre odaklı bir sosyal sorumluluk projesi başlatabilirsin. Sürdürülebilirlik üzerine kurulmuş gönüllü kuruluşlarda hem stajyer hem de gönüllü olarak çalışabilirsin.
Geleceği Tasarlarken Unutmamamız Gerekenler
- Teknolojik ilerleme, doğaya zarar vermeden de mümkün.
- Verimlilik sadece maliyetle değil, çevresel etkiyle de ölçülmeli.
- Her mühendislik kararı bir iz bırakır. Bu iz ya sürdürülebilir bir dünya ya da tükenmiş kaynaklar olabilir.
✨ Sonuç
Mühendislik, sürdürülebilir bir geleceğin anahtarı olabilir ama bu ancak bizim tercihlerimizle mümkün. İster tasarladığımız bir ürün, ister seçtiğimiz bir iş alanı olsun… Her seçimimizde bu soruyu kendimize sormalıyız: “Bu çözüm sadece bugün için mi iyi, yoksa yarın için de mi?” Gelin geleceği yalnızca tasarlamayalım, onarıp sürdürelim de.
Rana Türkmen
Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü
2. Sınıf Temsilcisi
Aslında her çağda yer alması gereken ama yeni yeni gündemimize oturan sürdürülebilirlik…. Bu kadar önemli bir konuyu ele aldığınız için teşekkürler, çok yararlı bir yazı emeğinize sağlık.